تهنیتی از جنس نقد اصولی و کارشناسانه در حوزه صنعت بیمه به وزیر اقتصاد/ نيما نوراللهي

پیام صریح و روشن بود، نقد و پیشنهاد به جای تعارف ، عمل اندیشمندانه به جای حرف و  حرکت به جای ایستایی و سکون – چنانچه ادب حکم می کند در این نوشتار کوتاه، خیر مقدمی از جنس نقد اصولی و پیشنهادات کارشناسی در حوزه صنعت بیمه تقدیم می گردد.  
علیرغم تلاش های اصلاحی، مثبت و رو به جلو  در دولت یازدهم ، صنعت بیمه وارث مسائلی ساختاری است که به ویژه از یک دهه قبل و بعضا از بیرون بر این صنعت تحمیل شده است. در ادامه به برخی اشاره می شود و در صورت لزوم گزارشی جامع به همراه پیشنهادات کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقدیم می گردد.

 تفکر اداره کردن و روزمرگی  در صنعت بیمه
(پدیده درب گردان)

پدیده آفت درب گردان اشاره به دست گیری مناصب مدیریتی در شرکت های بیمه عمدتا توسط مدیران دولتی بازنشسته یا مدیران با بینش و تفکر دولتی دارد. پدیده ای که باعث شده رانت اطلاعاتی و ارتباطی و استراتژی حفظ وضع موجود، مانعی برای خلاقیت و نوآوری در صنعت بیمه شود. عمده مدیران دولتی صنعت بیمه سالهای سال عمدتا در مناصبی قرار داشته اند که قواعد بازی و معیارهای موفقیت و ارزیابی عملکرد ایشان نه رقابت، خلاقیت و نوع آوری، بلکه بیشتر مسائل سیاسی ، ارتباطات و شبکه سازی برون سازمانی و برون صنعتی و پاسخگویی آنها نه به ذی نفعان متعدد بلکه به دولت آن هم در چارچوب معین و محدود و بیشتر در شکل کنترل اداری بوده است؛ از چنین طرز تفکری حرکت و پویایی و توسعه به دست نمی آید. ضمن اینکه عملکرد و ساختار دارایی و سود اوری سالهای اخیر ایشان بیشتر متکی به سرمایه موجود و نه فعالیت های بیمه گری و مبتنی بر ارتباطات،لابی گری و  نقض مبانی حرفه ای بیمه گری به جای ایجاد ارزش بوده است.

 عدم وجود تحقیقات و تحلیل های عمیق و راهبردی در صنعت بیمه (اثر فورر)

 به دلیل فقدان مطالعات و تحلیل های عمیق منبعث از تحقیقات بنیادی، توسعه ای و کاربردی، سطح تحلیل به کلی گویی در مورد مسائل صنعت محدود شده است. شاهد این مدعا، لاینحل ماندن بسیاری از مسائل مبتلابه، و فقدان مدل تجاری و الگوی کارآمد و بهینه برآمده از تحقیقات علمی بعد از بیش از یک سده سابقه بیمه گری در کشور است. هنوز بسیاری از امور جاری صنعت  با آزمایش و خطا و سلیقه های مدیریتی، یا کنش و بر هم کنش ذی نفعان در ساختار قدرت حل و فصل می شود چه رسد به مسایل راهبردی و مسایل بلند مدت و میان مدت.  به عبارت دیگر بدنه کارشناسی صنعت بیمه هم اکنون نیازمند ارتقاء سطح تحلیل به تحلیل های کارشناسی علمی و معتبر با نگاه به حل مسائل صنعت است که مورد نقد علمی کارشناسان قرا گرفته تا نهایتا تبدیل به الگوهای کاری در سطح مسائل عملیاتی صنعت و نقشه راه در خصوص مسائل کلان تر شود. حصول این هدف، مشارکت تمام فعالان صنعت به ویژه بیمه مرکزی و سندیکای بیمه گران را می طلبد تا به عنوان بخشی از هدف ها و وظایف احصاء شده در قانون، غنای کارشناسی و تحلیلی صنعت را ارتقاء دهند.

خو گرفتی و زندگی مسالمت آمیز با مسایل و چالش ها
‎(پدیده زیگارنیک)
تفکر روزمرگی و عدم وجود نظام و سیستمی که برون داد آن تحلیل ها و راهبرد های استراتژیک برای صنعت بیمه باشد باعث پدیده ای به نام زیگارنیک به معنی درگیری ذهنی با مسایل متعدد نیمه کاره و در نتیجه فرسودگی و بی عملی شده است. در سال های اخیر، صنعت بیمه با چالش های درونی  زیادی مواجه بوده است؛ مسائل نظارتی، توانگری مالی شرکت های بیمه، ساختار رقابت در صنعت، ضریب خسارت بالا، عدم توازن پرتفوی، نرخ شکنی ها ، عوارض متعدد و ….که آنقدر تکرار شده و در نهایت منتج به راه حل مشخص نگردیده  که ذهن و انرژی مدیران صنعت را فرسوده نموده است. صنعت در آن واحد در قضایای مختلفی ورود کرده است که اگر نتواند با بین الاذهانی کردن مسائل و ارائه برنامه ها و زمانبندی توافق شده با ذی نفعان، راه حل عینی و قابل دستیابی برای آن پیدا کند خود به این پدیده غیر کارکردی دامن می زند.
مسائلی این چنینی که وضعیت موجود بسیاری از بخش های اقتصادی است  صنعت بیمه را در فضای تغییرات و ابتکارات فن آورانه، منفعل ساخته است، خلاقیت در ارائه خدمات بیمه ای  و بهره وری عملیاتی به عنوان دو اهرم مهم در افزایش رقابت پذیری صنعت بیمه را به فعالیت های و رقابت های غیر حرفه ای مبتنی بر قیمت در صنعت بدل کرده است. عدم وجود تحلیل های عمیق، صنعت را از شناسایی ضرورت ها و اولویت های خود مغفول داشته و معدود بودن مدیران خوش فکر، نو اندیش و عملگرا، راه رشد و توسعه صنعت را سد نموده است. مواجهه با این مسایل نیازمند عزمی جدی و نگاهی عملگرا ، تحول آفرین و توسعه ای است که   مدیرانی جوان با انگیزه و خلاق را می طلبد .

فشارهای ضد توسعه ای بیرونی بر صنعت بیمه

در بیشتر کشورهای توسعه یافته، فعالیت های بیمه گری به شدت حمایت می شود بر عکس در ایران، انواع و اقسام عوارض بر بیمه نامه ها بار می شود، و فضابه سمتی دگرگون شده که صنعت بیمه باید تاوان سوء مدیریت ها در بخش های دیگر را بپردازند. این در حالی است که در بسیاری از موارد صنعت بیمه در تصمیماتی تاثیر گذار بر این حرفه مشارکت ندارد.  

وزیر محترم خود سابقه چند دهه فعالیت در سطوح بالای تصمیم سازی و مدیریت اجرایی اقتصاد کشور را در کارنامه دارند . ایشان براساس خاطره ای  که در جلسه معارفه عنوان فرمودند، در سال 1360 به عنوان معاون وزیر معارفه شدند؛  به این معنی که آقای وزیر از عنفوان جوانی با توجه به توانمندی ها و فضای موجود، مورد اطمینان و اعتماد قرار گرفته و امور مهم را عهده دار شده اند. ثمره اعتماد به ایشان از سالهای دور، هم اکنون وزیری توانمند، تحول آفرین و خلاق و سرمایه بزرگی برای ایران اسلامی است. مدیریت استراتژیک منابع انسانی در صنعت بیمه و باز کردن فضای اقدام و عمل برای نیروهای تحصیلکرده، مبتکر و مشتاق در کنار استفاده از توانمندی های مدیران سالهای دور در جایگاههایی چون مشاور، اعضای کمیته های ریسک، حسابرسی و پول شویی مرتبط با ساحتار حاکمیت شرکتی، می تواند به حل مسایل  و بالندگی صنعت بیمه کمک نماید؛ ضمن اینکه با میدان دادن به نیروهای جوان هم به پویایی های بازار در شرایط فعلی اقتصاد پاسخ گوید و هم مدیرانی توانمند برای سالهای پیش روی صنعت تربیت نماید.
 ادامه روند اصلاحی شروع شده در دولت یازدهم به ویژه در سالهای اخیر، در حوزه هایی چون قانون شخص ثالث، اصلاح تدریجی ذخائر و اهتمام به مسایل نظارتی (سنهاب) ، افزایش ضریب نفوذ بیمه و توجه به ابتکارات فن آورانه، نیازمند نگاه ویژه وزیر محترم و به کارگیری اثربخش و کارای ظرفیت های قانونی و سرمایه های انسانی در پشتیانی از صنعت بیمه است. چرا که هر فعلی (توسعه، خلاقیت، رشد)، نیاز به فاعل (مدیران جوان، با انگیزه و مبتکر ) دارد و هر فاعلی نیز نیازمند قابل (شرایط ، زمینه و فرصت عمل) است. حسن ختام این وجیزه،  آرزوی توفیق روزافزون برای وزير محترم  و مجموعه وزارت اقتصاد و ایران اسلامی از درگاه ایزد متعال است.
نيما نوراللهي،عضو هيات مديره بيمه اسيا