تحریم ها و تورم بر صنعت بیمه چه تاثیری گذاشته است؟ / کیک بیمه کوچک شد + نمودار رشته های بیمه ای در بازه زمانی 10 ساله 86 تا 95

به گزارش ریسک نیوز به نقل از بیمه داری نوین تورم و نااطمینانی در فضای اقتصادی یکی از ویژگی‌های جدایی‌ناپذیر ایران طی چند دهه اخیر بوده است. بی‌ثباتی در فضای کلان اقتصادی، برنامه‌های بلندمدت در عرصه‌های گوناگون را تحت تأثیر شدید خود قرار می‌دهد و هرگونه چشم‌انداز آتی را با چالش روبه‌رو می‌سازد.

طبق آمار بانک مرکزی میانگین تورم اقتصاد ایران در بازه زمانی سال 1386 تا 1395 بیش از 19درصد گزارش شده است. طبق آمار بانک جهانی، میانگین تورم در دوره زمانی ذکرشده برای دنیا معادل 7/3درصد است، به عبارتی تورم ایران در دوره 10 ساله بیش از پنج برابر استاندارد جهانی آن است.

این نرخ بالای تورم باعث نامتوازن شدن قدرت خرید مردم می‌شود، میل به پس‌انداز را کاهش می‌دهد که درنتیجه آن سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد و این باعث کاهش تولید و نهایتا افزایش بیکاری می‌شود که بازهم قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد. این تلاطم در فضای کلان اقتصاد موجب می‌شود تا هرگونه شوک واردشده از خارج بتواند تأثیرات شدیدی بر اقتصاد برجای بگذارد. یکی از این شوک‌ها، آثار تحریم‌های تحمیلی بر ایران است.

پس از انقلاب سال 57 ایران به‌طور مرتب از طرف آمریکا و سایر کشورهای اروپایی به خاطر مسائل گوناگون تحریم شده است. سایه تحریم‌ها از اواسط دهه هشتاد و به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای شدت گرفت. شاید بتوان تحریم‌های سال 89 و 91 را به‌عنوان مهم‌ترین تحریم‌های اقتصادی نام برد که در آن بانک مرکزی ایران تحریم شد و مبادله بانکی و مالی، محدود و خدمات بیمه‌ای بین‌المللی هدف قرار گرفته شد.

همچنین تحریم‌های خرید نفتی ایران و تحریم علیه شرکت نفتکش ملی ایران تشدید شد. خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریم‌های شدید بر ایران، این انتظار را به وجود می‌آورد که سطح نااطمینانی در اقتصاد به‌مراتب بدتر شود. گزارش حاضر در پی آن است تا با مرور عملکرد مهم‌ترین رشته‌های بیمه‌ای در بازه زمانی 10 ساله 86 تا 95 و تخمین سال 96 و 97، آثار تحریم‌ها بر عملکرد صنعت بیمه را نشان دهد.

مسیر 10 ساله

میانگین تورم سالانه 19درصدی در بازه زمانی 86 تا 95 خود را در حق بیمه تولیدی و خسارات واقع شده شرکت‌های بیمه نیز نشان می‌دهد. به‌منظور از بین بردن این تورم و به دست آوردن رشد واقعی حق بیمه تولیدی و خسارات واقع شده طی 10سال ذکر شده، ارقام با کمک شاخص قیمتی مصرف‌کننده تعدیل شده‌اند. به عبارت دیگر تمامی اعداد ذکر شده با قیمت‌های ثابت سال 1390 نشان داده شده است تا بتوان نرخ رشد واقعی آن را برای صنعت بیمه و رشته‌های مختلف به دست آورد.

شخص ثالث و مازاد

بیمه شخص ثالث و مازاد از سال 1348 به شکل اجباری درآمد و به سرعت رشد کرد. سهم این رشته از کل پرتفوی صنعت بیمه در سال 1395 معادل 1/39درصد گزارش شد. میانگین نرخ واقعی رشد مرکب سالانه این رشته در بازه زمانی ذکر شده معادل 4/4درصد و میانگین رشد سالانه خسارت واقع شده آن 6/3درصد گزارش شده است. رشد صعودی این رشته در پایان سال 91 متوقف شد و در سال 92 کاهش یافت. میانگین ضریب خسارت بیمه شخص ثالث و مازاد در بازه زمانی 10 ساله معادل 97درصد بوده است(شکل1).

درمان

بیمه درمان با سهم 3/23درصدی از کل پرتفوی صنعت بیمه در سال 95 دومین رشته تأثیرگذار در کل صنعت بیمه بوده است. میانگین رشد مرکب سالانه حق بیمه تولیدی بیمه درمان در 10 سال مورد بررسی معادل 1/23درصد و برای خسارت واقع شده 5/26درصد به دست آمده است. اعمال تحریم‌ها و متوقف شدن روند رشد صعودی حق بیمه تولیدی رشته درمان، همزمان شده است. رشته درمان با میانگین ضریب خسارت 4/102درصد تنها رشته‌ ضررده در بازه زمانی مورد بررسی بوده است(شکل2).

زندگی

بیمه زندگی در سایر نقاط دنیا به‌مراتب سهمی بیشتر از کل پرتفوی بیمه را در اختیار دارد. ضریب نفوذ بیمه زندگی در دنیا حدودا چهار برابر ضریب نفوذ آن در ایران است. سهم این رشته در ایران برای سال 95 به 5/13درصد رسید که بیشترین مقدار طی سال‌های اخیر بوده است. نبود آینده‌نگری و فرهنگ بیمه ایرانیان در کنار حضور گسترده بیمه تأمین اجتماعی از متهمان اصلی ضعف بیمه زندگی در ایران هستند. حق بیمه تولیدی این رشته به‌طور میانگین در هر سال رشد واقعی 7/14درصدی را تجربه کرده است اما خسارت واقع شده این رشته به طور میانگین رشد سالانه 2/16درصدی را نشان می‌دهد. این موضوع نگرانی‌ها در مورد آینده بیمه زندگی در ایران را افزایش می‌دهد. میانگین ضریب خسارت بیمه زندگی در بازه زمانی 10 ساله 3/68درصد است(شکل3).

اعمال تحریم‌ها مسیر رشد بیمه زندگی را با موانعی روبه‌رو کرده است حال آنکه شیب خسارت واقع شده آن افزایش یافته است.

بدنه اتومبیل

سهم بیمه بدنه اتومبیل از پرتفوی صنعت بیمه برای سال 95 معادل 3/5درصد بوده است. حجم این رشته طی 10 سال ذکر شده کوچکتر شده است. میانگین رشد مرکب سالانه حق بیمه تولیدی بیمه بدنه معادل منفی 4/1درصد و همین رشد برای خسارت واقع شده آن منفی 5/0درصد به دست آمده است. میانگین ضریب خسارت سالانه بیمه بدنه معادل 4/65درصد است(شکل4).

کوچکتر شدن حجم این رشته در حالی است که در بازه زمانی 10 ساله، سالانه بیش از یک میلیون و 214هزار خودرو در داخل کشور تولید می‌شود، این فارغ از تعداد خودروهای وارداتی است. تحریم‌ها –در کنار ثابت نگه داشتن سایر شرایط- بر عملکرد این رشته تأثیری بر جای نگذاشته‌اند.

مسئولیت

سهم بیمه مسئولیت از کل پرتفوی بیمه در سال 95 معادل 8/4درصد بوده است. نرخ رشد سالانه خسارات واقع شده این رشته نسبت به حق بیمه تولیدی آن بیشتر است. میانگین رشد مرکب سالانه حق بیمه تولیدی بیمه مسئولیت 8/7درصد را نشان می‌دهد حال آنکه خسارات واقع شده به‌طور میانگین در هر سال 7/17درصد رشد داشته است. رشد صعودی حق بیمه تولیدی این رشته در سال 93 متوقف شده اما بعد از آن دوباره رو به افزایش بوده است. میانگین ضریب خسارت در بازه زمانی 10 ساله عدد 5/59درصد را نشان می‌دهد(شکل5).

آتش‌سوزی

بیمه آتش‌سوزی در سال 95 معادل 3/4درصد از کل پرتفوی صنعت بیمه را تشکیل داده است. میانگین رشد مرکب سالانه حق بیمه تولیدی رشته آتش‌سوزی در 10 سال مورد بررسی معادل 5/2درصد و میانگین رشد مرکب سالانه خسارت واقع شده 7/15درصد را نشان می‌دهد. اعمال تحریم‌ها تأثیر معناداری بر عملکرد این رشته برجای نگذاشته است. میانگین ضریب خسارت بیمه آتش‌سوزی در بازه زمانی 10 ساله 7/36درصد است(شکل6).

حوادث راننده

بیمه حوادث راننده سهمی 3.6درصدی از کل پرتفوی صنعت بیمه در سال 95 داشته است. حوادث راننده در بازه زمانی 10 ساله توانسته به‌طور میانگین در هر سال 1/13درصد در بخش حق بیمه تولیدی رشد کند. خسارت واقع شده این رشته نوسانات بیشتری را نشان می‌دهد، چنانکه میانگین رشد مرکب سالانه در بخش خسارت واقع شده بیمه حوادث راننده معادل 215درصد به دست آمده است. میانگین ضریب خسارت این رشته 4/44درصد بوده است(شکل7).

سایر رشته‌ها

9 رشته بیمه‌ای دیگر سرجمع 4/6درصد پرتفوی صنعت بیمه را برای سال 95 تشکیل می‌دهند. این رشته‌ها عبارتند از بیمه باربری، حوادث، کشتی، هواپیما، مهندسی، پول، اعتبار، نفت و انرژی و سایر انواع بیمه‌ها. حق بیمه این رشته‌ها به‌طور میانگین هرساله 2/1درصد و خسارت واقع شده هر ساله به‌طور میانگین شش درصد رشد داشته‌ است. میانگین ضریب خسارت این رشته‌ها نیز 39درصد است(شکل8).

لازم به ذکر است که رشد حق بیمه تولیدی بیمه کشتی در سال 92 متوقف شد و در سال‌های 93 و 94 رو به کاهش گذاشت. خسارت واقع شده این رشته نیز روندی تقریبا مشابه را طی کرده است. همچنین رشد حق بیمه تولیدی رشته پول در سال 92 متوقف شد و برای سال‌های 93 تا 95 به شدت کاهش یافت. حق بیمه تولیدی در رشته بیمه نفت و انرژی نیز از سال 86 تا سال 90 روندی کاهشی را طی کرده است، در سال 91 افزایش و در سال‌های 92 به بعد با کاهش شدید روبه‌رو بوده است.

در شرایط حال حاضر که غول تورم دوباره بیدار شده و نرخ آن به سرعت در حال افزایش است، نقش نهاد ناظر در صنعت بیمه را برجسته‌تر می‌سازد. حال که قدرت خرید مردم به نسبت در حال کاهش است، دقت در طراحی محصولاتی با قیمت مناسب‌تر ضروری به نظر می‌آید. این مهم تنها با تزریق دانش تخصصی کارشناسان خبره و بهبود مراحل شناسایی و مدیریت ریسک امکان‌پذیر است. از این مسیر است که می‌توان انتظار داشت با ارائه محصولات باکیفیت در قیمتی مناسب، مشتریانی با ریسک پایین جذب صنعت بیمه شوند که این خود می‌تواند نرخ خسارات را پایین‌تر آورد و سود آن به صنعت بیمه بازگردد.

تهیه و تنطیم: گروه تحلیلی بیمه داری نوین