نظام سندیکایی و وظایف بر زمین مانده / سید مهدی احمدی*

مدتی قبل یادداشتی دو قسمتی منتشر شد با عنوان "یازده مانع بنیادین بر سر راه شکوفایی صنعت بیمه کشور" که یک بخش از آن به کوتاهی سندیکای بیمه‌گران در انجام برخی وظایف ذاتی خود اختصاص داشت (ریسک نیوز98/2/21 کد 138044).
اکنون به بهانه انتخاب دبیرکل جدید سندیکای بیمه‌گران، مناسب دیدم این قسمت از یادداشت یاد شده را  با شرح و بسط بیشتر مجدداً مرور نماییم.
 

… در زنجیره ذینفعان کلیدی صنعت بیمه، پس از بیمه‌گر به عنوان بازیگر اصلی، بیمه‌گزار و بازار، تامین‌کنندگان، بیمه مرکزی به عنوان نهاد حاکمیتی ناظر و تنظیم‌کننده، سرانجام، سندیکای بیمه‌گران، حلقه تکمیلی بسیار مهمی به حساب می‌آید که نقشی حساس و غیرقابل چشم‌پوشی بر عهده دارد.
خوشبختانه در ایران سال‌هاست که این سندیکا با عضویت الزامی و دائمی همه شرکت‌های بیمه شکل گرفته است، لیکن انتظارات موجود از این نهاد باارزش، بسیار فراتر از وضعیت موجود است و عقیده بر آن است که سندیکای بیمه‌گران ایران، هرچند تا کنون فعالیت‌های خوبی داشته است اما می‌تواند اقدامات اثربخش‌تر و کاراتری صورت دهد تا بر اساس فلسفه وجودی خود منافع مشترک اعضا را بیشینه نماید؛ اقداماتی که شاید بتوان از آنها با عنوان وظایف برزمین‌مانده صنعت یاد کرد.
برخی از موانع برشمرده شده در این مقاله، می‌تواند مورد توجه سندیکا قرار گرفته و با رفع آنها، مسیر رشد و شکوفایی صنعت و در نهایت تامین بیشتر منافع بیمه‌گران و به طور متقابل، ذینفعان آن هموار گردد. ازجمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

▪️ایجاد سازوکاری برای جذب و تربیت نیروی انسانی شایسته برای صنعت؛ همانطور که در بخش‌های پیشین این یادداشت بحث شد، صنعت بیمه ایران از فقر مفرط نیروی انسانی کارآمد به ویژه در صف و شبکه خود رنج می‌برد و این فقر عمدتا ناظر بر جنبه‌های مهارتی و نگرشی از شایستگی‌های نیروی انسانی می‌باشد. با توجه به گردش بالا ـ و البته تامل برانگیز ـ نیروی انسانی بین شرکت‌های بیمه، اساساً امکان سرمایه‌گذاری بلندمدت بر نیروی انسانی توسط یکایک شرکت‌ها فراهم و شاید مقرون به‌صرفه به نظر نمی‌رسد؛ لذا سندیکای بیمه‌گران می‌تواند به‌عنوان نماینده  صنعت این رسالت مهم را بر عهده گیرد.
▪️انجام فعالیت‌های اثربخش برای توسعه فرهنگ بیمه و بیمه‌پذیری و افزایش ضریب نفوذ بیمه در جامعه؛ از آنجا که بهره هر شرکت بیمه از سرمایه‌گذاری و تلاش خود در خصوص توسعه فرهنگ بیمه‌پذیری در جامعه صرفاً به اندازه سهم آن از بازار است، بدیهی است که انگیزه و رغبتی در آنها برای این امر مشاهده نشود، لیکن این وظیفه بسیار مهم و حفره صنعت بیمه، می‌تواند با تشریک مساعی و سرمایه‌گذاری متناسب همه آنها به نحو احسن توسط سندیکا، صورت پذیرد.
▪️تشکیل تعاملات صنفی مفید بیمه‌گران و ایجاد جریان اطلاعاتی بین آنها؛ یکی از حلقه‌های مفقوده صنعت بیمه کشور، تعامل صنفی و هم‌افزا بین بازیگران محدود آن است، جریان مهمی که متاسفانه جای خود را به رقابت ناسالم و غیرحرفه‌ای داده است. در حالیکه، سازمانها و کسب ‌وکارهای بالغ امروزی در جهان، توانسته‌اند با درایت و هوشمندی، تعادلی بین رقابت و همکاری ایجاد نمایند. حال در این میان، سندیکای بیمه‌گران می‌تواند با تعریف سازوکارهای ماسب و با تمرکز بر نیازهای اساسی مفقود بیمه‌گران، به تشکیل چنین فضایی کمک نماید. یکی از این نیازها، وجود جریان اطلاعاتی کنترل شده بین بازیگران اصلی صنعت است، به‌نوعی که همه از آن نفع ببرند و رقابت خود را حرفه‌ای‌تر نمایند.
▪️ایجاد نظام اعتبارسنجی و رتبه‌بندی برای مدیران شعب، نمایندگان، کارگزاران، کارشناسان و مدیران فنی، تامین‌کنندگان مانند ارزیابان خسارت و حتی بیمه‌گزاران؛ هر فعال باتجربه‌ای در شرکت‌های بیمه می‌داند که این شرکت‌ها سالانه مقادیر قابل توجهی از منابع و منافع خود را به‌سبب عدم شناخت و ارزیابی کافی از ذینفعان خود، از دست می‌دهند. زیان‌هایی که گاه از سوء استفاده برخی پرسنل به‌خصوص در شعب، گاه از ناحیه نمایندگان و کارگزاران ناکارآمد یا متخلف و یا تامین‌کنندگان خود و حتی بیمه‌گزاران شکل می‌گیرد ولی می‌تواند با رسوب اطلاعاتی مربوط به سوابق و تراکنش‌های این افراد در یک پایگاه داده‌ای متمرکز و متعلق به همه، از میان برداشته شود. در این زمینه نیز، سندیکای بیمه‌گران می‌تواند ایفای نقش نماید.

▪️کمک به توسعه و تنوع در سامانه‌های جامع بیمه‌گری (Core Insurance)؛ سرمایه‌گذاری بر روی ایجاد یک یا چند هسته نرم‌افزاری بیمه‌گری و خارج نمودن صنعت از انحصار موجود و بی‌نیازی از کشورهای خارجی در این شرایط اقتصادی و سیاسی کنونی، آرزویی است که مدیران و دست‌اندرکاران صنعت بیمه ایران، در سینه خود حبس کرده و  از اعلان آن هم محذور دارند. یکی از مهم‌ترین موانع در این مسیر، ابعاد سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز برای تحقق چنین هدفی است که غالباً از حد تحمل یک شرکت بیمه به‌تنهایی برون است، اما مرجعی مانند سندیکای بیمه‌گران می‌تواند کانونی برای تشکیل یک سرمایه گذاری مشترک در این خصوص باشد.
▪️اجرای برنامه‌های سراسری برای کاهش زمینه‌های بروز ریسک؛ سالانه مقادیر متنابهی از درآمد بیمه‌گران در قالب سهم نیروی انتظامی، وزارت بهداشت و … با هدف کاهش بروز زمینه‌های ریسک یا کاهش خسارت‌های آنها از صندوق این شرکت‌ها خارج و ظاهرا بدون اثربخشی محسوسی صرف می‌گردد. چه خوب است اگر سندیکای بیمه‌گران بتواند با تامین زیرساخت‌های قانونی و حقوقی مورد نیاز در سطح کشور، دست‌کم شرایط نظارت بر این اقدامات اصلاحی مورد انتظار بیمه‌گران را فراهم و از سوی دیگر، شرکت‌های بیمه را به انجام سرمایه‌گذاری بیشتر در این خصوص متقاعد و همراه نماید.

به طور کلی هر نوع فعالیت دامنه‌دار و بلندمدتی که منافع و عواید جمعی برای بیمه‌گران را در بر داشته و نیازمند صرف منابع و سرمایه‌گذاری مشترک آنها باشد، می‌تواند در دستور کار سندیکای بیمه‌گران ایران گنجانده شود.

*سید مهدی احمدی/ کارشناش و مشاور ارشد صنعت بیمه
28 شهریور 1398