بلایای طبیعی، بیمه اتکایی و بازار سرمایه
با توجه به محدودیت ظرفیت بیمهگری در صنعت بیمه کشور به ویژه در مقابل خسارتهای ناشی از حوادث فاجعهآمیز و همچنین عدم امکان انتقال ریسک به روش سنتی اتکایی به خارج از کشور به دلیل وجود تحریمها، یک راه حل جذاب استفاده از ظرفیت بازار سرمایه داخل کشور با انتشار اوراق بیمه اتکایی در این بازار است./ساختار اوراق باید به درستی طراحی شود، برای مثال، در طراحی اوراق باید این موضوع در نظر گرفته شود که عواید حاصل از اوراق بایستی توسط نهاد واسط در سرمایهگذاریهای با حداقل ریسک ممکن سرمایهگذاری شود و نقش وثیقهی تعهدات نهاد واسط را ایفا کند.
به گزارش ریسک نیوز مقاله زیر با عنوان بلایای طبیعی، بیمه اتکایی و بازار سرمایه با موضوع راهکارهای پیشرفته بازار سرمایه برای افزایش ظرفیت بیمه گری با قلم محمدرضا بیریا، کارشناس ارشد ابزارهای نوین بازار سرمایه و امین زارعی، کارشناس تحقیق و توسعه بازار سرمایه تهیه شده است که در زیر می آید:
فهرست
- اوراق بیمه اتکایی زلزله ترکیه
- اوراق بیمه اتکایی طوفان و زلزله اسکور فرانسه
- اوراق بیمه اتکایی مرگ و میر مازاد آکسا فرانسه
مقدمه
علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست
به روزگار سلامت سلاح جنگ بساز وگرنه سیل چو بگرفت، سد نشاید بست
(سعدی)
این روزها بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله و بیماری همهگیرکرونا خسارتهای هنگفتی بر کشور وارد کرده که جبران آنها زمانبر بوده و هزینههای سنگینی بر دولت و مردم تحمیل خواهد کرد. هر بار که حادثهای رخ میدهد درصدد جبران آن بسیج میشویم، اما نوشدارو بعد از مرگ سهراب چه سود؟ پیش از این در مقالهای که پس از وقوع زمینلرزهی ۷٫۳ ریشتری در شهر ازگله کرمانشاه در آبان سال ۱۳۹۶ منتشر شد (لینک مقاله در پایگاه هفتهنامه تجارت فردا) مطرح شد که یکی از راههای جبران خسارتهای مادی ناشی از بلایای طبیعی استفاده از ظرفیت بازار سرمایه برای انتشار اوراق بیمه اتکایی است. با توجه به کمبود سرمایه و محدودیت ظرفیت بیمهگری در صنعت بیمه کشور و پاسخگو نبودن بیمه اتکایی در مقابل خسارتهای ناشی از حوادث فاجعهآمیز مانند بلایای طبیعی، استراتژی نوین و راهگشا برای انتقال ریسک بیمهگران، بیمهگران اتکایی و نهادهای دولتی به سایر بازارها، انتشار اوراق بیمه اتکایی در بازار سرمایه داخلی و بینالمللی است. در آن مقاله به این مفاهیم پرداخته شد:
- معرفی ساختار و نحوهی کارکرد اوراق بیمه اتکایی
- مزایای اوراق بیمه اتکایی
- انتشار اوراق بیمه اتکایی بینالمللی توسط بیمهگران ایرانی
- فرآیند عملیاتی انتشار اوراق بیمه اتکایی بینالمللی
به دلیل مزیتها و فرصتهای خوبی که پس از برجام وجود داشت، در آن مقاله به طور خاص به انتشار بینالمللی اوراق بیمه اتکایی تأکید شد، که به خاطر تعلل مسئولین در دوران پسا برجام و تحریمهای اقتصادی کشور، فرصت استفاده از ظرفیت بازار سرمایه بینالمللی برای انتشار این اوراق از بین رفت. علاوه بر این، در حال حاضر با وجود تحریمهای فعلی، امکان استفاده از ظرفیت بیمهگران خارجی به روش اتکایی سنتی نیز وجود ندارد. درنتیجه همهی ریسکها در داخل صنعت بیمه کشور متمرکز شده است، اما ظرفیت صنعت بیمه کشور محدود است. لذا در شرایط فعلی، به ویژه با رشد چشمگیر بازار سرمایه در یک سال اخیر، بهترین راه، استفاده از ظرفیت بازار سرمایه داخل کشور برای پوشش بخشی از ریسکهای صنعت بیمه است. در همین راستا در مقاله پیشرو و مقالههای آتی تلاش بر این است که با ایجاد محتوای لازم پیرامون دانش و انتشار اوراق بیمه اتکایی، به اهمیت استفاده از این ابزار در رویارویی با حوادث فاجعهآمیز اشاره شود. مقاله پیشرو به معرفی چندین نمونه از اوراق بیمه اتکایی در بازارهای سرمایه بینالمللی میپردازد که هر کدام از منظری میتواند برای انتشار داخلی این اوراق آموزنده باشد.
جدول ۱: اوراق بیمه اتکایی معرفی شده در یک نگاه
۱. اوراق بیمه اتکایی زلزله ترکیه
۱.۱. معرفی صندوق بیمه حوادث فاجعهآمیز ترکیه (TCIP)
این صندوق پس از زلزلهی مرگبار ایزمیت ترکیه در سال ۱۹۹۹ که منجر به کشته شدن بیش از ۱۷ هزار نفر و بیخانمان شدن بیش از ۲۵۰ هزار نفر شد، به منظور ایجاد مکانیزمی جهت پوشش ریسک حوادث فاجعهآمیز و از بین بردن وابستگی به بودجه دولت ترکیه برای جبران خسارت تأسیس شد. از آن پس با تصویب قانون بیمه زلزله اجباری توسط دولت، بیشتر ساختمانها در ترکیه بایستی با پرداخت حق بیمه به این صندوق، خود را در برابر خسارتهای ناشی از زلزله بیمه کنند. این صندوق در سال ۲۰۱۳ ظرفیت پوشش بیش از ۵ میلیارد دلار خسارت را داشته و همواره در تلاش بوده است که ظرفیت بیمهگری و ابزارهای جبران خسارت خود را بر اساس انواع بازارها و محصولات بیمهای تنوع بخشد. در همین راستا در کنار بیمه اتکایی سنتی، در سال ۲۰۱۳، اولین اوراق بیمه اتکایی خود را در بازارهای سرمایه بینالمللی منتشر کرد و ۴۰۰ میلیون دلار ظرفیت پوشش ریسک خود را افزایش داد.
۲. ۱. معرفی ساختار
اوراق بیمه اتکایی زلزله ترکیه برای ایجاد پوشش بیمه اتکایی در مقابل زلزله احتمالی در استانبول و برخی مناطق اطراف آن منتشر شدهاند. در ساختار این اوراق، بیمهگر بانی یعنی صندوق بیمه حوادث فاجعهآمیز ترکیه از نهاد واسط بسفر پوشش اتکایی زلزله (تا سقف ۴۰۰ میلیون دلار) را برای مدت سه سال خریداری کرده و به این نهاد حق بیمه پرداخت میکند. نهاد واسط برای پوشش کل ریسک بیمه اتکایی، معادل مبلغ تعهد بیمهای خود اوراق منتشر کرده و عواید حاصل از آن را در اوراق کوتاهمدت خزانه آمریکا به عنوان دارایی کم ریسک و با رتبهی اعتباری بالا سرمایهگذاری میکند. نهاد واسط از بازده ناشی از سرمایهگذاریها و حق بیمه اتکایی دریافت شده برای پرداختهای دورهای به سرمایهگذاران طی سه سال استفاده میکند. در طی این سه سال در صورت وقوع زلزلهای که شرایط محرک را فعال کند، بسته به شدت حادثه، تمام یا بخشی از آن ۴۰۰ میلیون دلار برای جبران خسارت ناشی از زلزله به TCIP پرداخت میشود. در پایان مدت قرارداد، اصل مبلغ سرمایهگذاری پس از کسر خسارتهای احتمالی پرداختی ناشی از زلزله، به سرمایهگذاران بازگردانده میشود. این ساختار از وثیقه کامل برخوردار است به این معنا که عواید سرمایهگذاری شده توسط نهاد واسط به عنوان وثیقهی هر دو تعهد نهاد واسط است، یکی تعهد نهاد واسط به بیمهگر بانی جهت پوشش ریسک حادثه و دیگری تعهد نهاد واسط به سرمایهگذاران جهت بازپرداخت اصل مبلغ سرمایهگذاری در تاریخ سررسید اوراق (پس از کسر خسارت پرداخت شده). ساختار این اوراق در شکل ۱ نشان داده شده است.
۱.۳. محرک
محرک این اوراق بیمه اتکایی از نوع پارامتریک است به این صورت که طبق قرارداد، در صورتی که شدت زلزلهی ثبت شده در حداقل ۱۰ درصد از ایستگاههای اندازهگیری از پیش تعیین شده (که عمدتا در استانبول و مناطق اطراف آن قرار دارد)، بزرگتر از شتاب طیفی g ۰٫۱ باشد و توسط عامل محاسبات یعنی شرکت مدلساز ریسک RMS تأیید شود، پوشش اتکایی اوراق به نفع بیمهگر بانی فعال میشود. عامل گزارشدهی یعنی رصدخانهی کندیلی دانشگاه بغازیچی و موسسه تحقیقات زلزله (KOERI) دادههای زلزله اندازهگیری شده را به RMS ارسال میکند. سپس RMS با محاسبهی شاخصهای مربوط به حادثه به کمک دادهها و مقایسه با شاخصهای مشخص شده در قرارداد، مقدار پرداختی به بیمهگر بانی یعنی TCIP را مشخص میکند. مزیت محرک پارامتریک این است که بر اساس پارامترهای واقعی حادثه به دست میآید و بر خلاف محرک خسارتی (که بر اساس ادعای بیمهگر بانی مبنی بر خسارت وارد شده به دست میآید) بیمهگر بانی هیچ دخل و تصرفی در آن نمیتواند داشته باشد. در نتیجه محاسبهی خسارت از طریق محرک پارامتریک از بالاترین شفافیت و سادگی برخوردار است.
در راستای انتشار این اوراق، ۳۵ ایستگاه جدید جهت ارتقاء زیرساخت ردیابی زلزله به سیستم اندازهگیری زلزله در ترکیه افزوده شد. همچنین، جهت شفافسازی دادههای مربوط به زلزله، زیرساخت اینترنتی و وبسایتی راهاندازی شده است که به سرمایهگذاران این امکان را میدهد تا به صورت زنده، به دادهها و آرشیو آنها دسترسی داشته باشند. در صورتی که به هر دلیلی بعد از وقوع حادثه دادهای در دسترس نباشد یا دادههای در دسترس معیارهای لازم برای فعال کردن محرک را نداشته باشد، عامل محاسبه میتواند از منابع دادههای سازمان زمینشناسی آمریکا (USGS) به عنوان منبع دادهی پشتیبان استفاده کند.
۱.۴. مدلسازی ریسک
شرکت RMS ریسک این اوراق را مدلسازی میکند. از گزارش مدلسازی منتشر شده در امیدنامه، معمولاً سرمایهگذاران به سه پارامتر توجه میکنند:
- «ضرر مورد انتظار» به ضرر متوسطی که سرمایهگذاران انتظار دارند در طی یک دوره (معمولاًیک سال) متحمل شوند تقسیم بر کل سرمایهگذاری آنها گفته میشود. در مورد اوراق اتکایی زلزله ترکیه ضرر مورد انتظار ۱٫۰۱ درصد است، به عبارت دیگر، هر سرمایهگذار انتظار دارد که به طور متوسط در هر سال، از هر ۱۰۰ دلار سرمایهگذاری خود، ۱٫۰۱ دلار آن را بابت خسارت از دست بدهد.
- «احتمال تعلق» احتمال این است که در طی یک دوره (معمولاً یک سال) هرگونه خسارتی به اوراق وارد شود. به عبارت دیگر احتمال اینکه در طی آن دوره، حادثهای رخ دهد که شرایط محرک را به گونهای فعال سازد که حداقل بخشی از اصل مبلغ اوراق به عنوان خسارت به بانی پرداخت شود. این احتمال برای اوراق ترکیه ۱٫۱ درصد گزارش شده است.
- «احتمال فنا» احتمال این است که در طی یک دوره (معمولاً یک سال) خسارت کامل به اصل سرمایه دریافت شده از سرمایهگذاران وارد شود. به عبارت دیگر احتمال اینکه در طی آن دوره، شدت حادثه به قدری باشد و شرایط محرک را به گونهای فعال سازد که تمام اصل مبلغ اوراق به عنوان خسارت به بانی پرداخت شود. این احتمال برای اوراق ترکیه ۰٫۹۱ درصد گزارش شده است.
با توجه به تحلیل ریسک صورت گرفته توسط RMS و دادههای تاریخی ثبت شده، تنها دو زلزله در سالهای ۱۵۰۹ و ۱۷۶۶ میتوانسته محرک این اوراق را فعال کند.
۱.۵. انتشار اوراق
اوراق اتکایی به قیمت اسمی فروخته میشوند، لذا نرخ موثر تا سررسید آنها همان نرخ کوپن آنها است. سرمایهگذاران در بازار با توجه به گزارش مدلسازی ریسک و وضعیت نرخهای بهره در بازار، حجم تقاضا و حداقل نرخ کوپن مورد انتظار خود را ثبت میکنند. سپس بانی از میان سفارشهای ثبت شده، به اندازه حجم انتشار مورد نظر خود، اوراق را (به نرخ کوپنی که انتشار تمام حجم مورد نظر در آن نرخ امکانپذیر است) منتشر میکند.
در مورد اوراق اتکایی زلزله ترکیه پیش از انتشار اوراق، پیشبینی میشد که TCIP بتواند حدود ۱۰۰ میلیون دلار اوراق خود را به نرخ کوپن ۳ درصد منتشر کند. اما در زمان ثبت سفارش، به اندازهی ۶۰۰ میلیون دلار تقاضا برای این اوراق ثبت شد، لذا TCIP تصمیم گرفت که به اندازه ۴۰۰ میلیون دلار اوراق با نرخ ۲٫۵ درصد منتشر کند و از این جهت، پوشش اتکایی بسیار مقرونبهصرفهای داشته باشد.
لازم به ذکر است که TCIP دو سال بعد از اولین انتشارش، در سال ۲۰۱۵ اوراق مشابهی به اندازهی ۱۰۰ میلیون دلار منتشر کرد که به دلیل گزارش جدید مدلسازی ریسک (که در آن ضرر مورد انتظار این اوراق را به دلیل افزایش منطقهی تحت پوشش و افزایش ریسک اوراق، ۱٫۵ درصد تعیین شده بود) و همچنین تغییر نرخهای بهره در بازار و درنتیجه تغییر انتظارات سرمایهگذاران، نرخ کوپن این اوراق در بازار ۳٫۲۵ درصد تعیین شد.
نسبت ضرر مورد انتظار به نرخ بهره اوراق مشخص میکند این اوراق به ازای هر یک درصد نرخ سود دریافتی، چه میزان ضرر مورد انتظارشان است، به عبارت دیگر میزان ریسک نسبی اوراق را نشان میدهد. این نسبت برای اوراقی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شدند برابر با ۰٫۴۰ و برای اوراق ۲۰۱۵ برابر ۰٫۴۶ است. به عبارت دیگر، با اینکه نرخ کوپن اوراق از ۲٫۵ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۳٫۲۵ درصد در سال ۲۰۱۵ افزایش یافت و ظاهراً انتشار اوراق جدید برای TCIP پرهزینهتر از اوراق قبلی بود، اما این اوراق با افزایش ریسک تحت پوشش و در نتیجه افزایش ضرر مورد انتظار ۴۹ درصدی (از ۱٫۰۱ به ۱٫۵ درصد) تنها ۳۰ درصد افزایش نرخ کوپن داشتهاند.
۲. اوراق بیمه اتکایی طوفان و زلزله اسکور فرانسه
۲.۱. معرفی ساختار
این اوراق برای ایجاد پوشش بیمه اتکایی در مقابل طوفان آمریکا، زلزله آمریکا و کانادا و طوفان باد اروپا منتشر شدهاند. در ساختار این اوراق، بیمهگر بانی شرکت اسکور فرانسه است که از نهاد واسط اطلس کپیتال انگلیس پوشش بیمه اتکایی تا سقف ۲۵۰ میلیون دلار به مدت چهار سال خریداری میکند. به عبارت دیگر نهاد واسط از بیمهگر بانی حق بیمه دریافت میکند و بیمهگر بانی را در برابر ریسک حوادث مشخص شده بیمه میکند. نهاد واسط برای پوشش ریسک بیمه اتکایی، معادل مبلغ تعهد بیمهای خود، در بازار سرمایه اوراق منتشر کرده و عواید حاصل از آن را در اوراق منتشره توسط بانک توسعه و بازسازی اروپا یا صندوقهای بازار پول سرمایهگذاری میکند. کل اوراق خریداری شده به عنوان وثیقه تعهدات ناشر قرار میگیرد. سپس از بازده ناشی از این سرمایهگذاریها و حق بیمه اتکایی دریافت شده از بیمهگر بانی برای پرداختهای دورهای به خریداران اوراق استفاده میکند. در طی این چهار سال در صورت وقوع حوادثی که شاخص خسارت صنعت را فعال کند، بسته به میزان خسارت وارد شده، تمام یا بخشی از آن ۲۵۰ میلیون دلار برای جبران خسارت به شرکت اسکور فرانسه پرداخت میشود. در پایان مدت قرارداد، اصل مبلغ سرمایهگذاری پس از کسر خسارتهای پرداختی احتمالی، به سرمایهگذاران بازگردانده میشود.
۲.۲. محرک
محرک این اوراق بیمه اتکایی از نوع شاخص خسارت صنعت است یعنی در صورتی که در اثر هر یک از حوادث مشخص شده، خسارت وارد شده بر کل صنعت از حد مشخصی فراتر رود این اوراق فعال میشود. مزیت این نوع محرک نسبت به محرک خسارتی (که در آن ملاک محاسبات، خسارت وارد شده به بیمهگر بانی است) این است که خسارت وارد شده به کل صنعت ملاک است و در نتیجه تأثیر کژمنشی احتمالی بیمهگر بانی در محاسبهی خسارت خود را به حداقل میرساند و بیشتر در راستای منافع سرمایهگذاران خواهد بود. البته محرک خسارت صنعت نسبت به محرک پارامتریک و خسارتی پیچیدهتر بوده و به محاسبات بیشتری نیاز دارد.
در این اوراق پس از وقوع حادثه، عامل گزارشدهی برای طوفانهای آمریکا و زلزله آمریکا و کانادا (شرکت Property Claim Services) یا برای طوفانهای باد اروپا (شرکت PERILS) در گزارشی تخمین خود از زیانهای وارد شده به داراییهای بیمه شدهی صنعت را منتشر میکنند. سپس عامل محاسبه (شرکت AIR Worldwide) با استفاده از گزارش تخمین خسارتهای مربوط به رشتههای بیمه مسکونی، تجاری و خودرو (و کشاورزی برای طوفانهای باد اروپا)، اندازه شاخص حادثه را محاسبه میکند. در صورتی که به هر دلیلی عامل گزارش دهی نتواند گزارش تخمین زیان صنعت را منتشر کند، عامل محاسبه به کمک دادههای مربوط به حادثه و مدلهای خود، زیان حادثه را مدلسازی میکند. برای محاسبهی شاخص حادثه، برای هر یک از ایالتها و شهرهای زیرمجموعهی آنها ضریبی در نظر گرفته شده است. شاخص حادثه مجموع خسارت وارد شده در هر منطقه ضربدر ضریب آن منطقه است. میزان خسارت پرداختی بر اساس شدت خسارتهای وارد شده محاسبه میشود. برای این کار مطابق جدول زیر برای دو منطقهي تحت پوشش اوراق یعنی آمریکای شمالی و اروپا دو شاخص سطح تعلق و سطح فنا در نظر گرفته میشود. در صورتی که پس از وقوع هر یک از حوادث تحت پوشش در آن منطقه مجموع شاخصهای حادثه محاسبه شده بزرگتر از سطح تعلق باشد اوراق فعال میشود و به میزانی که شاخص به سطح فنا نزدیکتر شود مطابق فرمول زیر به همان نسبت از اصل وجوه سرمایهگذاری شده (وثیقه بیمه اتکایی) برای پرداخت خسارت به شرکت اسکور فرانسه استفاده میشود.
۲.۳. مدلسازی ریسک
شرکت AIR Worldwide مدلسازی ریسک این اوراق را انجام داده است. به خاطر محدودیتهای استفاده از دادههای تاریخی حوادث طبیعی برای تخمین احتمال وقوع حوادث در آینده (برای مثال نادر بودن حوادث طبیعی و درنتیجه کمبود دادههای تاریخی)، شرکت AIR برای مدلسازی ریسک حوادث از روشهای شبیهسازی آماری و با توجه به خصوصیات بنیادی حوادث طبیعی استفاده میکند. خروجی این مدلها به صورت توزیع ضررهای احتمالی و احتمال وقوع سطوح مختلف این ضررها است. خلاصهی نتایج این مدلسازیها در امیدنامه اوراق برای سرمایهگذاران منتشر میشود. این نتایج نشان میدهد که شرکت AIR ضرر مورد انتظار سالانه ۵٫۴۶ درصد، احتمال تعلق ۶٫۲۵ درصد و احتمال فنا ۴٫۷۶ درصد را برای این اوراق تخمین زده است.
۲.۴. انتشار اوراق
پیش از انتشار این اوراق، انتظار میرفت که اسکور فرانسه بتواند به اندازه ۱۷۵ میلیون دلار از این اوراق را در محدودهی نرخ ۱۱٫۲۵ تا ۱۲ درصد بفروشد. پس از ثبت سفارش سرمایهگذاران، اسکور تصمیم گرفت حجم انتشار را به 250 میلیون دلار افزایش داده و لذا نرخ کوپن ۱۱٫۷۵ را برای اوراق انتخاب کند. در مورد این اوراق که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، نسبت ضرر مورد انتظار (۵٫۴۶٪) به کوپن (۱۱٫۷۵٪) برابر ۰٫۴۶ است. مشابه این اوراق در سال ۲۰۱۸ توسط اسکور فرانسه منتشر شد که نسبت ضرر مورد انتظار (۳٫۲۴٪) به کوپن (۶٪) آن برابر ۰٫۵۴ بود. یعنی اوراق منتشر شده در سال ۲۰۱۹ در مقایسه با اوراق ۲۰۱۸ در حالی که ضرر مورد انتظار بیشتری دارد، با پرداخت سود بیشتر به سرمایهگذاران، نسبت ریسک به سود کمتری برای سرمایهگذاران داشته است.
3. اوراق مرگ و میر مازاد آکسا
۳.۱. معرفی بانی
آکسا گلوبال لایف یکی از شرکتهای زیرمجموعهی آکسا، از بزرگترین ارائه دهندگان خدمات بیمه در دنیا است. آکسا گلوبال لایف به سایر شرکتهای مجموعهی آکسا، به صورت درون شرکتی، خدمات بیمه اتکایی ارائه میکند. این شرکت در سال 2015، اوراقی اتکایی با عنوان اوراق مرگ و میر مازاد به بازار عرضه کرد تا ریسک خود را در برابر افزایش نرخ مرگ و میر در ژاپن، فرانسه و آمریکا طی سالهای 2015 تا 2019 پوشش دهد. افزایش نرخ مرگ و میر میتواند به خاطر عواملی مانند جنگ، زلزله و اپیدمی باشد که به کمک این اوراق ریسک آنها تا حدودی پوشش داده میشود.
3.2. معرفی ساختار
این اوراق برای ایجاد پوشش بیمه اتکایی در برابر افزایش نرخ مرگومیر در کشورهای مشخصی منتشر شده که طبق آن بیمهگر بانی شرکت آکسا گلوبال لایف از نهاد واسط بنو کپیتال پوشش اتکایی خریده و به آن نهاد حق بیمه پرداخت میکند. نهاد واسط برای پوشش ریسک بیمه اتکایی، معادل مبلغ تعهد بیمهای خود، در بازار سرمایه اوراق منتشر کرده و عواید حاصل از آن را در اوراق منتشره توسط بانک توسعه و بازسازی اروپا (به عنوان وثیقهی تعهدات ناشر به بانی و سرمایهگذاران) سرمایهگذاری میکند. سپس از بازده ناشی از این سرمایهگذاریها و حق بیمه اتکایی دریافت شده از بیمهگر بانی برای پرداختهای دورهای به خریداران اوراق استفاده میکند. طبق قرارداد بیمه اتکایی، ناشر به بانی تعهد میدهد که در صورتی که نرخ مرگ و میر در کشورهای مورد پوشش اوراق طی این چهار سال بیشتر از میزان مشخصی شد، مبالغی را به بانی به عنوان خسارت پرداخت کند. در پایان مدت قرارداد، اصل مبلغ سرمایهگذاری پس از کسر خسارتهای پرداختی احتمالی، به سرمایهگذاران بازگردانده میشود.
3.3. محرک
محرک این انتشار نوع خاصی از محرکهای پارامتریک به نام شاخص مرگ و میر است. این نوع محرک همانند محرک پارامتریک، بر اساس پارامترهای واقعی شدت مرگومیر فعال میشود و از این جهت از سادگی و شفافیت بالایی برخوردار است و بیشتر در راستای منافع سرمایهگذاران قرار دارد. این شاخص در هر سال نسبت به سال پیشین محاسبه میشود و تغییرات نرخ مرگ و میر در یک منطقه را محاسبه میکند. نرخ مرگ و میر خود نشانگر تعداد افراد فوت شده در طول یک سال به ازای هر 100 نفر است. برای مثال شاخص مرگ و میر 108 نشانگر افزایش هشت درصدی نرخ مرگ و میر در یک سال نسبت به سال قبل است. برای هر سری از اوراق مطابق جدول ۳ در هر کشور دو سطح تعلق و فنا برای شاخص مرگ و میر تعیین شده است که با عبور شاخص از سطح تعلق، پرداخت خسارت به بانی شروع میشود، هرچه شاخص فراتر رود میزان خسارت پرداختی بیشتر شده و با رسیدن شاخص به سطح فنا تمام وجوه اوراق به عنوان خسارت به بانی پرداخت میشود. میزان خسارت پرداخت شده برابر مجموع خسارت محاسبه شده در سه کشور موضوع اوراق است. با توجه به جدول ۳ مطابق انتظارمان، ریسک سری B بیشتر از سری A است به همین دلیل نرخ کوپن بالاتری را نیز دارد.
3.4. مدلسازی ریسک
به منظور تخمین ریسک خریداران اوراق، مدلسازی ریسک این اوراق توسط شرکت RMS انجام شده است و میزان مرگ و میر در کشورهای موضوع اوراق مدلسازی شده است. در این راستا، ابتدا یک مدل امید به زندگی برای هر کشور ایجاد شده، که بر طبق آن تخمین پایهای از میزان مرگ و میر مورد انتظار به دست میآید. در مرحلهی بعد این تخمین با مدلسازی عوامل دیگری که میتوانند بر نرخ مرگ و میر تاثیرگذار باشند مانند بیماریهای عفونی، حوادث طبیعی مانند زلزله و حوادث تروریستی اصلاح میشود. در نهایت به کمک شبیهسازی، پارامترهای ریسک اوراق محاسبه میشوند. نتایج این مدلسازی مطابق جدول ۴ است.
3.5. انتشار اوراق
در نهایت سری A این اوراق در حجم 135 میلیون یورو و نرخ کوپن ۲٫۵۵% و سری B در حجم 150 میلیون یورو و نرخ سود ۳٫۳۵% به فروش رسید تا در مجموع 285 میلیون یورو پوشش ریسک برای آکسا گلوبال لایف ایجاد شود.
جمعبندی
همانطور که در مقدمه اشاره شد، با توجه به محدودیت ظرفیت بیمهگری در صنعت بیمه کشور به ویژه در مقابل خسارتهای ناشی از حوادث فاجعهآمیز و همچنین عدم امکان انتقال ریسک به روش سنتی اتکایی به خارج از کشور به دلیل وجود تحریمها، یک راه حل جذاب استفاده از ظرفیت بازار سرمایه داخل کشور با انتشار اوراق بیمه اتکایی در این بازار است. همانطور که با بررسی چندین نمونه از اوراق بیمه اتکایی بینالمللی مشاهده شد، برای طراحی و انتشار این اوراق باید جوانب مختلفی را در نظر گرفت:
- ساختار اوراق باید به درستی طراحی شود، برای مثال، در طراحی اوراق باید این موضوع در نظر گرفته شود که عواید حاصل از اوراق بایستی توسط نهاد واسط در سرمایهگذاریهای با حداقل ریسک ممکن سرمایهگذاری شود و نقش وثیقهی تعهدات نهاد واسط را ایفا کند.
- با در نظر گرفتن مزایا و معایب هر یک از انواع محرکها، نوع محرک متناسب با ترجیحات سرمایهگذاران و زیرساختهای موجود در کشور (جهت محاسبات پارامترها و خسارتهای وارد شده) انتخاب و طراحی شود.
- به منظور تخمین ریسک مورد انتظار سرمایهگذاران، مدلسازی ریسک اوراق متناسب با استانداردهای جهانی انجام شود.
- با توجه به شرایط نرخ بهره در بازار و انتظارات سرمایهگذاران (به ویژه سرمایهگذاران هدف که توانایی درک ساختارهای پیچیده را دارند و با ریسک این اوراق آشنا هستند) مقدمات انتشار فراهم شود.
حال که با استانداردهای جهانی انتشار اوراق بیمه اتکایی در بازار سرمایه آشنا شدیم، در مقاله بعدی به بررسی وضعیت طراحی اوراق بیمه اتکایی در داخل کشور، نواقص طرحهای پیشنهاد شده، چالشهایی که بیمهگر بانی با آنها روبهرو است و نحوه مواجه با آنها میپردازیم.
لازم به ذکر است که پیش از این، TCIP جهت افزایش سرمایه ریسک خود، در لایهی کوچکی از اوراق بیمه اتکایی یانوس (Ianus capital ltd) که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد، مشارکت داشته است.
Bosphorus
چون تعهدات نهاد واسط معادل اوراق منتشر شده است و کل منابع حاصل وثیقه میگردد، بنابراین ساختار از وثیقه کامل (fully collateralized) بهرهمند است.
Station
Spectral acceleration: معیاری برای اندازهگیری شدت زلزله و واحد آن شتاب جاذبه زمین است.
Boğaziçi University’s Kandilli Observatory and the Earthquake Research Institute
United States Geological Survey
expected loss
attachment
exhaustion
Par
YTM
Ratio of Expected Loss to Coupon
U.S. named storm
windstorm
Atlas Capital UK
European Bank for Reconstruction and Development
AXA Global Life
excess mortality
Benu Capital
Mortality index
Mortality rate