چرا اینشورتک های ایرانی با نمونه های جهانی فاصله دارند؟/قاسم واحدی
قبلا گفته میشد ایراد کار از قانون گذار است که به شرکتهای بیمه داده شده، این مجوز دستوپای اینشورتکها را بسته است و از اینشورتکها شرکتهای انلاین بیمه فروش ساخته است اما باید این موضوع را مد نظر قرار دهیم که همه چیز به قانون گذار ختم نمیشود.
برای لمس بهتر چالشهای ایده اینشورتک و سپس درک ملاحظات یک شرکت اینشورتکی، در ابتدا باید به موضوع چگونگی تشکیل این شرکتها اشاره کنیم. اینشورتکها ترکیبی از کمپانیهای بیمه کهنسال و جوانههای فناوری اطلاعات هستند؛ یعنی اینشورتکها برای ایجاد حرکتهای جدید در صنعت بیمهای با عمر بیش از 300 ساله آمدهاند، بله بیمه مدرن عمری به درازای 3 سده دارد و حالا اینشورتکها آمدهاند که آن را متحول کنند. استارتآپهای بیمه ای در ذات یک پدیده Disruptive یعنی برهمزننده هستند و در تلاشند تا نظم موجود را بههم بزنند، مثل اسنپ که صنف آژانس و کرایه اتومبیل را در هم پیچید!
وقتی از تحولات در صنعت بیمه و ارزش ورود تازه واردان به آن، می گوییم نباید ارزشش را نادیده بگیریم. بیمه یک صنعت با رشد بسیار بالا در حوزه سرمایهگذاری است. برای اثبات این موضوع میتوانیم فقط به یک نمونه اشاره کنیم؛ در طول سه سال گذشته حوزه سرمایهگذاری اینشورتکها در دنیا سالیانه 36 درصد رشد داشته و الان به حدود 4 و نیم میلیارد دلار در سال رسیده است و حتی کرونا هم این رشد را متوقف نکرده است.
در دنیا چه خبر است؟
ما قبل از اینکه به ایران بپردازیم به دو مورد تاریخ ساز اشاره میکنیم. یکی مورد شرکت لیمونید است که در سال گذشته IPO شد، به بازار بورس نیویورک رسید و در سال اول به 145 درصد قیمت روز اولش رسید یعنی رشد یکونیم برابری داشت.
دومین شرکت بزرگ که در نوبت IPO شدن یا عرضه بازار و بورس اوراق بهادار است، شرکت روت است که با یک پرونده 600 میلیارد دلاری میخواهد خودش را عرضه کند. روت در سال اول نسبت به سال گذشته (سال 2019) ، 570 درصد و در سال دوم 153 درصد رشد داشته است.
واقعیت این است که اینشورتکها آمدهاند که خدمات جدیدی را عرضه کنند و علاوه بر آن تجربه کاربری از بیمه شدن را نیز متحول کنند؛ برای مثال از طریق یادگیری داده و تحلیل دیتا سرویسهای جدید خلق کنند. بهطور مثال شرکت فلوک به بیمه گری هواپیماهای بدون سرنشین پرداخته، با شرکت اسپات، محدودیتهای موجود در بیمه های حوادث را کنار زده و شیوههای جدیدی را برای مراقبت از افراد پیشنهاد کرده است. بیمه آسیبدیدگی اسپات، این امکان را به افراد میدهد تا بدون هیچ نگرانی درمورد هزینهها، روی بهبودشان تمرکز کنند.
در ایران چه خبر است؟
صنعت بیمه در ایران عمری به قدمت بیش از 7 دهه دارد و در سال 13۵۰ بیمه مرکزی از دل بیمه های مختلف بیرون آمد. بیمه توانایی پوشش ریسک را برای سرمایه گذاران و آحاد جامعه دارد ولی چگونگی ایجاد بستر لازم برای جاری و ساری کردن بیمه و نحوه برخورد فعالان اقتصادی با این صنعت نیز مهم است.
در ایران بیمه های زندگی حدود ۵/۶ درصد از سطح بیمه ها را به خود اختصاص داده ولی در دنیا این میزان؛ ۵۸ درصد است. واقعیت این است که بیمه عمر و بیمه پس انداز کلیدی ترین بیمه های زندگی هستند اما در ایران اقبال مردم برای آنها خیلی ضعیف است. دلایل بسیار متنوعی برای این مساله وجود دارد؛ یکی از این دلایل غول تورم است، تورم یکی از عوامل بازدارنده در توسعه صنعت بیمه است. در گام اول، تورم هزینه تمام شده این کسب و کار را بالا برده و از سوی دیگر افزایش نرخ بیمه باعث کم اقبالی آن می شود. عملاً تورم موجب می شود که صنعت بیمه به حاشیه برود.
عامل دوم دولت است. با توجه به بزرگی اقتصاد دولتی و خصولتی ها در ایران، بودجه و نفت عاملی برای کاهش ریسک در واحدهای مختلف اقتصادی شده و بخش اعظمی از اقتصاد ما که اقتصاد دولتی است به تبع آن بخش خصوصی نیز سعی کرده برای کاهش ریسک خود، خود را به اقتصاد دولتی وصل کند تا مجهز به بیمه شود.
در ایران سال گذشته بخشنامهای صادر شد که اولین گام آن مجوزی برای اینشورتکها بود یعنی آییننامه شماره 92.2 که در پیوست، تکمیلی خود و در ذیل ماده تعریفی به اسم پروانه کارگزاری (دلال) رسمی بیمه برخط آمده بود. ضمن اینکه امکان مقایسه و ارائه مشاوره درخصوص نرخ و شرایط خدماتی به متقاضی بازاری، امکان فروش آنلاین در رشتههای بیمهای، امکان واریز آنلاین حق بیمه ایجاد شد.
البته یک سری شرایط هم برای این مجموعهها گذاشته شد مثلا اینکه باید مدیرانشان سابقه فعالیت در صنعت بیمه داشته باشند اما با وجود اینکه بیمه مرکزی هم برای ورود استارت آپهای این حوزه اعلام آمادگی کرده باید در نظر بگیریم که ترس بیمههای سنتی از حضور اینشورتک ها طبیعی است زیرا آنها به دنیا آمدهاند تا با ترکیبی از فناوری اطلاعات بهعلاوه دیتای بسیار غنی شرکتهای بیمه دست به انقلابی نو با سرویسهای جدید بزنند و بیشتر از آن با تمرکز بر تجربه بد مشتری از شرکتهای به «اصطلاح سودجو یا سختگیر» بیمه تجربه ای جدید و مطبوع خلق کنند. ما درمورد مجموعهای از بازارهای بیمه صحبت میکنیم که به نظر من بسیار بسیار جذاب و بسیار بسیار پربازده برای سرمایهگذارانش است.
چرا اینشورتکها در ایران مثل دنیا به جواب نرسیدند؟
یکی از دلایل مساله، همین موضوعی است که در بالا مطرح شد. یعنی بیمه مرکزی اجازه تشکیل بیمه را هنوز به شرکتهای دارای مجوز بیمه میدهد. از سوی دیگر اگر سوال این است که چرا اینشورتکها در ایران (همین اینشورتکهای نصفه نیمه) دوام خیلی بالایی داشتند، با وجود اینکه خیلی در حوزه فناوری ورود نکرده اند باید به این نکته اشاره کنیم که بهطرز مشخصی کووید19 باعث شد که آدمها در خانه بمانند، کمتر بیرون بروند ولی نیازهای بیمه ایشان را داشته باشندو پس یک تحول در تجربه افراد اتفاق افتاد و آنها توانستند از خانه تمام کارهای بیمهای خود را انجام دهند.
اما در دوران شیوع کرونا اینشورتکهای خارجی راه دیگری را رفتند. آنها خیلی سریع آمدند و سرویسهای جدیدی در حوزه بیمه تعریف کردند اما در ایران این تجربه به همان تجربه مشتری محدود ماند.
ایراد کار از کجاست؟
قبلا گفته میشد ایراد کار از قانون گذار است که به شرکتهای بیمه داده شده، این مجوز دستوپای اینشورتکها را بسته است و از اینشورتکها شرکتهای انلاین بیمه فروش ساخته است. باید این موضوع را مد نظر قرار دهیم که همه چیز به قانون گذار ختم نمیشود. باید بپذیریم بلوغ فناوری در صنعت بیمه ما بسیار پایین آمده و علت آن همانطور که گفتیم محافظه کاری این صنعت و قوانین سنتی آن است. استارت آپها آمدهاند ولی به جای ارائه سرویسهای جدید، جای نمایندگیهای فروش سنتی را گرفتهاند. در حال حاضر در حقیقت بیمه آنلاین داریم تا اینشورتک.
در بازار بسیار بزرگ بیمهای ما اتفاقی نو در حال وقوع است. زمانی که نگاه میکنیم به اینکه هزار کارگزاری بیمه و 1300 شعب بیمههای مختلف را داریم و 30 هزار نمایندگی بیمه از طریق 32 شرکت بیمه در ایران در حال فعالیت هستند، این توانایی وجود دارد که در این بازار چندهزار میلیارد تومانی فروش بیمه، اینشورتکها وارد شوند و نقش متحولکنندهای برای بازار فعلی داشته باشند و طبیعتا بهعنوان یک عنصر همعرض با کارگزاریها به بازی ورود کنند و با تغییر و تحول در سرویسهایی که میتوانند ارائه دهند و پس از آن با تحلیل دیتایی که در آنها فراهم میشود، بازار را بسیار متحول کنند.
در پایان باید خاطر نشان کرد حتی در صورت عدم تغییر قوانین، و عدم انعطاف پذیری بازی ساز، نیاز به تغییر تجربه مشتری هم بیش از پیش حس میشود و و باید این تعریف را در جامعه عوض کرد که بیمه فقط در بیمههای درمانی و شخص ثالث یا بیمه تأمین اجتماعی خلاصه می شود. همچنان نقش این موضوع مهم یعنی تجربه کاربری جامعه بیمه گر جدی گرفته نمیشود. نباید فراموش کرد که یکی از مهمترین ارکان توسعه صنعت بیمه در قرن 21 خلق سرویسهای جدیدی در کشوری است که تنوع و ریسک زیاد در آن ،تبدیل به یک عنصر همیشگی شود. باید با باز تعریف بیمه توسط اینشورتکها این صنعت باید به عنوان ابزاری مناسب برای مدیریت ریسک در بین اشخاص حقیقی، خانوادهای ایرانی و پس از ان در بین بنگاهها و فعالان اقتصادی شناخته شود.
قاسم واحدی- تحلیلگر کسب و کارهای اینترنتی