سال ۹۵ ، سال توسعه مفهومی صنعت بیمه در ایران / محمود فراهانی

نخستین بار در سال ۱۲۸۹ خورشیدی دو شرکت بیمه خارجی به تاسیس نمایندگی در ایران اقدام کردند.(106 سال پیش)
اولین قانونی که در ایران درخصوص شرکت های بیمه به تصویب رسید قانون مربوط به ثبت شرکت ها مصوب دوم آذر ۱۳۱۰ است.(85 سال  پیش)
تاسیس شرکت سهامی بیمه ایران در ۱۵ آبان ۱۳۱۴  تاسیس شد.(81 سال پیش)
تصویب قانون بیمه در هفتم اردیبهشت ۱۳۱۶ نقطه آغاز تحولات بازار بیمه کشور محسوب می شود.(79 سال پیش)
درسال ۱۳۲۹ نخستین شرکت بیمه خصوصی ایرانی به نام "بیمه شرق " تاسیس شد .(66سال پیش)
در سال ۱۳۴۷ قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان و سایل نقلیه موتوری زمینی در قبال شخص ثالث که به بیمه شخص ثالث اتومبیل معروف است به تصویب رسید.(حدود 48 سال پیش)

قانون تأسیس بیمه مرکزى ایران و بیمه‌گرى در ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ در ۷۷ ماده به تصویب رسید.(45سال پیش)
12 شرکت بیمه در ایران پس از انقلاب ایران و تصویب قانون اساسی در 4 تیر ماه سال 1358 ملی اعلام شدند.(37سال پیش)
با تصویب قانونی در تاریخ 13 آذر 67 شرکت‌های بیمه البرز، ایران، آسیا و دانا به صورت دولتی به فعالیت پرداختند.(28 سال پیش)
در سال ۱۳۷۳ شرکت بیمه تخصصی بیمه صادرات و سرمایه گذاری با سرمایه بانک ها و بیمه ها تأسیس شد(33سال پیش)
قانون تأسیس شرکت‌های بیمه خصوصی  روز 6 شهریور ماه 1380 به تصویب مجلس رسیده است.(15سال پیش)
در سال ۱۳۸۱ شرکت خصوصی حافظ در منطقه آزاد کیش و در سال ۱۳۸۲ نه شرکت های خصوصی بیمه پارسیان، رازی، کارآفرین، توسعه، ملت، سینا، امید، حافظ و امین تأسیس شدند.
در سال 87 و 94 نیز قانون بیمه شخص ثالث بازبینی شد.

 از زمانی که آفتاب بیمه در کشور ما طلوع کرده است حدود 106 سال می گذرد و  حدود هر 10 سال نیز قانون محوری جدیدی بر برگهای تاریخ بیمه کشور ما اضافه شده است.

در عین حال طی این مدت دو بار بیمه خصوصی در ایران کلمه "اولین بار " را مزمزه کرده است یکی در سال 1329 نخستین بیمه خصوصی در کشور تاسیس و در سال 1380 نیز قانون تاسیس بیمه خصوصی بعد از انقلاب تصویب شد و اولین بیمه خصوصی در ایران بعد از انقلاب در سال 81 تاسیس شد.

به تعبیر دیگر بیمه در ایران همواره مرکز هم حاکمیت و هم اقتصاد بوده است اما ضریب نفوذ بیمه در کشور ما اثبات این مدعاست که خوب عمل نکرده ایم.

اکنون سال 95 آغاز می شود و طبیعی است که فرایند معیوبی که حدود 106 سال دارد را نمی توان در یک سال بهبود داد اما سوال اینجاست که سال "نودو پنج" چه خدمتی می تواند به صنعت بیمه  ارایه کند :به نظر می رسد باید سال 95 را به یک مقوله مهم اختصاص داد و آن توسعه مدل مفهومی بیمه در ایران است.

طبیعی است یکی از علل مهم در عدم گسترش بیمه در ایران نبود درک درست از  مفهوم بیمه در ابعاد کلان و خرد است به طوری که در سایه این امر ، معدل قابل قبولی از درک مشترک صحیح از بیمه در جامعه شکل گیرد تا در سایه آن شناخت توسعه نیز صورت گیرد. در عین حال برای رسیدن به نقطه مطلوب به طوری که زمینه گسترش بیمه در کشور تسهیل شود مقدماتی نیاز دارد که در ادامه به این مقدمات اشاره می شود.
1-      شناخت درست ذی نفعان
2-      احترام به گذشته
3-      درک شرایط حال
4- نگاه واقعی به آینده
 
یکی از مهمترین عوامل اصلاح مفهوم بیمه در کشور شناخت ذی نفعان صنعت بیمه و تفکیک آنها از بعد درجه اثرگذاری و اثرپذیری است. به تعبیر دیگر در جغرافیای اقتصادی صنعت بیمه چه  ذی نفعانی وجود دارد و میزان تاثیرگذاری و  تاثیر پذیری این گروه ها به عنوان ذی نفع بر صنعت بیمه چه میزان متغیر و متفاوت است. تشخیص این ذی نفعان و به رسمیت شناختن موجودیت واقعی آنها از نظر مفهومی بسیار در توسعه صنعت بیمه اهمیت دارد.

در  بخش حاکمیت ،بخش های کارشناسی،اقتصادی و اجتماعی و مردم ، ذی نفعان بیمه به شکل های متغیر و متفاوت بروز و ظهور دارند. رصد و دسته بندی درست ذی نفعان باعث می شود تا نحوه مواجه بین ذی نفعان از کیفیت بهتری برخودار شده و در نهایت به هم افزایی در خصوص توسعه صنعت بیمه بدل شود. به عنوان مثال بخش خودروساز  به عنوان یک ذی نفع مهم و ملموس نوع اثرگذاری و اثرپذیریش از صنعت تا اکنون چگونه بوده و باید چگونه باشد. اگر تا اکنون آن چیزی نبوده که مورد انتظار جامعه کلی ذی نفعان است علت اصلی آن است که توسعه مفهومی مناسبی درباره صنعت بیمه در جامعه مورد اشاره شکل نگرفته است. به تعبیر دیگر جامعه ذی نفعان صنعت بیمه ضرورتا باید به حداقلی از اشتراک نظر برسند که باعث توسعه مورد انتظار برای صنعت بیمه شود.

در عین حال برای اینکه توسعه مفهومی بهتری در جامعه شکل گیرد لاجرم باید به گذشته احترام بگذاریم.

بیمه ایران به عنوان بخش مهمی از تاریخ  صنعت بیمه در ایران که با فراز و نشیب های اقتصادیو  اجتماعی این مرزو بوم همراه و همگام بوده همواره قابل احترام و تکریم است. تحقق چنین احترامی نیازمند توسعه مفهومی صنعت بیمه است.

در عین حال درک وضع موجود ما را برآن می دارد که در مسیر رقابت گام برداریم لذا در عین احترامی که به بیمه ایران گذارده می شود در مسیری باید حرکت کنیم که حقوق همه ذی نفعان رعایت شود و این امر محقق نمی شود مگر اینکه شرایط ایجاد یک بازار رقابتی را در صنعت بیمه فراهم کنیم. ایجاد  چنین بازاری به معنای آن است که شرکت های بیمه از بعد سهم بازار به مرز انحصار ورود نکنند و برخورداری از رانت اطلاعات و همچنین فرصت های رانت گونه برای کسی فراهم نباشد.

در نهایت اینکه چشم انداز واقعی برای صنعت بیمه ترسیم شود. چنین تصویری جز در یک بستر مفهومی مناسب قابل تحقق نیست.

بر همین اساس می توانیم سال 95 را سال توسعه مفهومی صنعت بیمه در نظر بگیریم و چشم اندازمان این باشد که در میان جامعه ذی نفعان  درک مشترک و درست از صنعت بیمه به وجود آید.

محمود فراهانی / کارشناس و فعال رسانه ای / ریسک نیوز