عملکرد شرکت‌های زیر 5 همت در سال 1400/آوار مطالبات بر سر مدیران
بخش اعظم دارایی بسیاری از شرکت‌های بیمه مطالبات بوده و در عمل دست مدیران از استفاده و بهره‌ور کردن آنها خالی است. شناسایی هزینه مالی در برخی از شرکت‌های بیمه‌ای نشانه‌ای بارز از پر رنگ شدن این مشکل است.
به گزارش ریسک نیوز به نقل از بیمه داری نوین بخش اعظم دارایی بسیاری از شرکت‌های بیمه مطالبات بوده و در عمل دست مدیران از استفاده و بهره‌ور کردن آنها خالی است. شناسایی هزینه مالی در برخی از شرکت‌های بیمه‌ای نشانه‌ای بارز از پر رنگ شدن این مشکل است. با این حال، این مشکل، مختص شرکت‌های بیمه‌ای نبوده و معضل عمومی اقتصاد در شرایط کنونی است؛ بنابراین نمی‌توان مدیران بیمه‌ای را در بروز این مشکل مقصر دانست.
در گزارش پیشین به عملکرد تفکیکی شرکت‌های بیمه بزرگ در سال 1400 پرداخته شد. در این گزارش به بررسی عملکرد شرکت‌های بیمه خصوصی کوچک (با مانده دارایی کمتر از 50 هزار میلیارد ریال) در سال 1400 و تغییرات آنها نسبت به سال 1399 می‌پردازیم.
بیمه رازی: حاصل عملکرد بیمه رازی همچون سال قبل گزارش سود ناچیز بوده است. بر اساس صورت‌های مالی منتشرشده، بیمه رازی در سال 1400 سود خالصی معادل 203 میلیارد ریال بوده که هر چند رشد بیش از دو برابری نسبت به سال قبل داشته اما به لحاظ ریالی مبلغ قابل توجهی نبوده و تأثیر چندانی در جبران زیان انباشته سنگین شرکت نداشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد درآمد حق بیمه ناخالص شرکت در سال 1400 حدود 69 درصد رشد کرده این در حالی است که خسارت و مزایای پرداختی ناخالص با افزایش 57 درصدی همراه بوده است. با این همه، کاهش قابل توجه جمع درآمد سرمایه‌گذاری‌ها و سایر درآمدهای بیمه‌ای دستاورد شرکت را در این زمینه را کمرنگ کرده است. تبدیل سایر درآمدهای عملیاتی به هزینه نیز دیگر عامل عدم توفیق شرکت در شناسایی سود قابل توجه و جبران زیان انباشته در سال 1400 بوده است.
بیمه نوین: بیمه نوین در سال‌های اخیر عملکرد قابل قبولی از خود بر جای گذاشته و روندی صعودی به خود گرفته بود در سال 1400 با افت سودآوری همراه شد به گونه‌ای که سود خالص شرکت نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 85 درصد کاهش یافت. در این شرکت نیز همچون بسیاری دیگر از شرکت‌ها عملیات بیمه‌گری به دلیل کاهش نسبت پرداخت خسارت، با رشد سودآوری همراه شد. (نرخ رشد درآمد حق بیمه ناخالص 40 درصد و خسارت و مزایای پرداختی منفی 5 درصد بوده است). اما کاهش 42 درصدی جمع سود سرمایه‌گذاری‌ها و سایر درآمدهای بیمه‌ای باعث شد تا این عملکرد در عمل بی‌تأثیر شده و در نهایت سود فعالیت بیمه‌ای با کاهش 46 درصدی همراه شود. در این بین کاهش حدود 72 درصدی سایر درآمدهای عملیاتی نیز مزید بر علت شده و موجبات افت سودآوری بیمه نوین را فراهم کرده است.
بیمه سینا: بیمه سینا در سال 1400 در تداوم سوددهی سال‌های گذشته خود ناکام ماند به گونه‌ای که سود 3473 میلیارد ریالی شرکت در سال 99 به زیان 2152 میلیارد ریالی در سال 1400 تبدیل شده است. در این شرکت در دوره مورد بررسی، درآمد حق بیمه ناخالص 27 درصد رشد و خسارت و مزایای پرداختی ناخالص 7 درصد افت داشته این عملکرد یکی از بهترین عملکرد‌ها در بین شرکت‌های بیمه مورد بررسی است. با این همه، علت اصلی زیان‌دهی این شرکت نیز کاهش شدید درآمدهای سرمایه‌گذاری و سایر درآمدهای بیمه‌ای است. این قلم درآمدی در سال 1400 حدود 42 درصد افت کرده تا در عمل کارنامه درخشان شرکت در حوزه بیمه‌گری بی‌اثر شود. عدم شناسایی سایر درآمدهای عملیاتی نیز در دیگر زیان‌دهی بیمه سینا در این سال است.
بیمه سرمد: در این شرکت سود خالص 1929 میلیارد ریالی در سال 1399 در سال 1400 به زیان خالص 2927 میلیارد ریالی تبدیل شده تا یکی از خسارت‌بارترین عملکرد‌ها در این سال به نام بیمه سرمد ثبت شود. هر چند عملکرد شرکت در زمینه بیمه‌گری با ثبت نرخ رشد 41 درصدی درآمد حق بیمه ناخالص در مقابل با نرخ افزایش 70 درصدی خسارت پرداختی و مزایای ناخالص موفق بوده و یکی از بهترین نسبت‌های پرداخت خسارت را در بین شرکت‌های هم‌گروه داشته است. اما کاهش 72 درصدی جمع درآمد سرمایه‌گذاری‌ها و سایر درآمدهای بیمه‌ای باعث شده تا در نهایت حاصل عملکرد شرکت در حوزه بیمه‌گری زیان باشد. با ثبت این عملکرد، بیمه سرمد یکی از ضعیف‌ترین عملکرد‌ها را از نظر بازده دارایی‌ها و حاشیه سود خالص در میان شرکت‌های بیمه‌ای در سال 1400 داشته است. با توجه به اینکه بیمه سرمد در نه ماهة نخست سال 1400همواره به حواشی مدیریتی دست به گریبان بوده استقرار مدیریت جدید می‌تواند شرکت را به دوران سودآوری بازگرداند؛ موضوعی که شواهد صحت آن در عملکرد سه ماهة پایانی سال 1400 شرکت به وضوح مشهود است.
بیمه تجارت نو: بیشترین افت سود خالص در بین شرکت‌های فعال در صنعت بیمه در شش ماهه نخست سال 1400 به شرکت بیمه تجارت نو مربوط است. سود خالص شرکت در این دوره تنها 16.7 میلیارد ریال بوده این در حالی است که حاصل عملکرد شرکت در سال قبل سود خالص 3621 میلیارد ریالی بوده است. افت درآمدهای شرکت از محل سرمایه‌گذاری‌ها، ریزش سایر درآمدهای عملیاتی و همچنین رشد حدود دو برابری هزینه‌های عمومی و اداری از مهم‌ترین دلایل این کاهش سودآوری به شمار می‌روند. افزایش 54 درصدی درآمد حق بیمه ناخالص و همچنین رشد 88 درصدی خسارت و مزایای پرداختی ناخالص نیز چکیده عملکرد شرکت در حوزه بیمه‌گری بوده است. رشد حدود 41 درصدی مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان نیز از مهم‌ترین نکات در ترازنامه بیمه تجارت نو در پایان اسفند ماه سال 1400 است.
بیمه تعاون: سود خالص بیمه تعاون در سال 1400 نسبت به سال قبل با افت حدود 17 درصدی همراه بوده است. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد عملکرد شرکت در بخش بیمه قابل قبول بوده به گونه‌ای که سود و زیان فعالیت بیمه‌ای شرکت در مجموع 12 ماهه با افزایش حدود 69 درصدی همراه شده است. این در حالی است که این شرکت نیز همچون سایر شرکت‌ها در دوره مورد بررسی کاهش سود سرمایه‌گذاری را تجربه کرده است. با این همه، رشد حدود 53 درصدی هزینه‌های عمومی و اداری و افت حدود 69 درصدی خالص درآمدها و هزینه‌های غیر عملیاتی باعث شده تا عملکرد درخشان بیمه‌ای در سود کل شرکت تأثیری نداشته باشد. با این حال طی افزایش سرمایه انجام‌شده در ماه‌های اخیر حدود 3500 میلیارد ریال از سوی سهامداران به حساب شرکت واریز شده که می‌تواند بخشی از چالش نقدینگی شرکت در سال 1401 را حل کند.
بیمه آرمان: بیمه آرمان (در کنار بیمه حافظ) تنها شرکتی است که موفق شده زیان سال 99 را در سال 1400 به سود تبدیل کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد حاصل عملکرد شرکت در سال 1400 سود خالصی معادل 318 میلیارد ریال بوده این در حالی است که در سال قبل شرکت زیان خالصی معادل 132 میلیارد ریال گزارش کرده بود. دو دلیل عمده می‌توان برای سودده شدن بیمه آرمان در سال مورد اشاره برشمرد. نخست همزمانی رشد درآمد حق بیمه ناخالص با کاهش خسارت و مزایای پرداختی ناخالص است که باعث شده بیمه آرمان بهترین نسبت خسارت (حدود 46 درصد) را در بین شرکت‌های مورد بررسی به نام خود ثبت کند. دلیل دیگر نیز به رشد سایر درآمدهای عملیاتی شرکت مربوط است. (به دلیل عدم انتشار صورت‌های مالی شرکت در زمان نگارش این نوشتار، محل شناسایی این درآمد مشخص نیست.) به‌رغم گزارش سود خالص در سال 1400، بیمه آرمان همچنان در پایان این سال زیان انباشته دارد باید برای جبران آن به روند سوددهی خود ادامه دهد.
بیمه حکمت صبا: بیمه حکمت صبا از معدود شرکت‌های کوچک بیمه‌ای است که سودآوری آنها در سال 1400 نسبت به سال 1399 با رشد همراه شده است. بررسی صورت‌های مالی این شرکت نشان می‌دهد این رشد سودآوری در شرایطی رخ داده که عملکرد شرکت در حوزه بیمه‌گری قابل قبول نبوده است. درآمد حق بیمه شرکت در سال 1400 نسبت به سال 1399 رشد حدود 38 درصدی داشته این در حالی است که خسارت و مزایای پرداختی شرکت در این دوره با افزایش حدود 93 درصدی همراه شده است. بدین ترتیب سود خالص شرکت در حوزه بیمه‌گری با افت حدود 69 درصدی همراه شده است؛ اما آنچه موجبات رشد سوددهی بیمه حکمت را فراهم کرده شناسایی سود 869 میلیارد ریالی از محل فروش دارایی‌های ثابت بوده است. این در حالی است که کل سود خالص شرکت در این سال 222 میلیارد ریال بوده است. به بیان دیگر در صورت عدم فروش دارایی‌های یادشده، بیمه حکمت صبا نیز در زمره شرکت‌های زیان‌ده بیمه‌ای جای می‌گرفت.
بیمه زندگی خاورمیانه: ریزش قابل توجه در سود خالص، ماحصل عملکرد بیمه زندگی خاورمیانه در سال 1400 بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال قبل بیمه خاورمیانه از دو محل فروش دارایی‌ها و از محل تسعیر ارز سود قابل توجهی شناسایی کرده این در حالی است که در سال جاری درآمدهای مورد اشاره تکرار نشده‌اند. این موضوع علت اصلی کاهش سودآوری شرکت است. با این حال از دلیل عمده‌ای همچون فزونی نرخ رشد خسارت و مزایای پرداختی ناخالص بر درآمد حق بیمه ناخالص نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. بنا بر صورت‌های مالی منتشرشده در سال 1400 درآمد حق بیمه ناخالص شرکت حدود پنج برابر شده این در حالی است که خسارت و مزایای پرداختی ناخالص شرکت در این دوره حدود 12 برابر شده است. با وجود این، آنچه مسلم است بیمه زندگی خاورمیانه همچنان یک شرکت تازه تأسیس به شمار می‌رود که نوسانات این چنینی تا حد زیادی در آن قابل قبول است. ترازنامة شرکت نشان می‌دهد حدود 78 درصد از دارایی‌های تحت تملک شرکت به بخش سرمایه‌گذاری‌ها اختصاص یافته که این امر برگ برنده‌ای برای بیمه زندگی خاورمیانه در مقایسه با رقبا به شمار می‌رود.
بیمه میهن: عملکرد شش ماهه بیمه میهن در سال 1400 همچون سال قبل از آن زیان‌بار بوده است. در این شرکت نیز همچون بسیاری دیگر از شرکت‌ها عملیات بیمه‌ای به دلیل فزونی نرخ رشد درآمد حق بیمه ناخالص (47 درصد) در مقابل نرخ افزایش خسارت و مزایای پرداختی ناخالص (18 درصد)، عملیاتی موفق بوده اما کاهش 69 درصدی جمع درآمد سرمایه‌گذاری‌ها و سایر درآمدهای بیمه‌ای باعث شده در زیان فعالیت بیمه‌گری شرکت به 682 میلیارد ریال برسد که این عدد نسبت به سال قبل با رشد 11 درصدی همراه شود. با توجه به عدم تغییر نه چندان زیاد در سایر اقلام درآمدی و هزینه‌ای، در نهایت شرکت زیان خالصی معادل 1304 میلیارد ریال اعلام کند که این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل 11 درصد بیشتر شده است. با گزارش این زیان، زیان انباشته بیمه میهن نسبت قبل سنگین‌تر شد تا شرایط برای این شرکت بیش از پیش بحرانی‌تر شود. نکته قابل ذکر در ترازنامة شرکت، اختصاص 45 درصد از دارایی‌ها به مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان است که در عمل حدود نیمی از دارایی‌ها شرکت را از فریز کرده است. با تداوم این شرایط، تغییر قابل توجه در عملکرد شرکت در ماه‌ها و سال‌های آینده چندان محتمل نیست.
بیمه زندگی باران: تازه واردترین شرکت در بین شرکت‌های مورد بررسی است؛ بنابراین مقایسه عملکرد آن با سال قبل و همچنین با دیگر شرکت‌های بیمه‌ای موضوعیت چندانی ندارد. این شرکت در سال 1400 رقمی معادل 953 میلیارد ریال درآمد حق بیمه ناخالص داشته که 10 برابر سال قبل است. خسارت و مزایای پرداختی ناخالص شرکت نیز 199 میلیارد ریال بوده که نسبت به سال قبل رشد 7 برابری داشته است. این موضوعات در کنار جهش بیش از سه برابری جمع درآمد سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر درآمدهای بیمه‌ای، باعث شده سود شرکت در حوزه فعالیت بیمه‌گری هشت برابر شود. با این حال ریزش 85 درصدی سایر درآمدهای عملیاتی موجب شده سود خالص با افت 82 درصدی همراه شود. با این حال، نقطه قوت شرکت در مقایسه با دیگر شرکت‌ها، بالا بودن وزن سرمایه‌گذاری‌ها در سبد دارایی‌هاست. بر این اساس حدود 69 درصد از کل دارایی‌های شرکت به سرمایه‌گذاری‌ها اختصاص یافته که این عدد یکی از بالاترین نسبت‌ها در بین شرکت‌های مورد بررسی است. با توجه به اینکه شرکت در سال دوم فعالیت خود قرار داشته و وزن مطالبات هنوز بالا نرفته، مدیران شرکت باید تمامی تلاش خود را در جهت حفظ ترکیب کنونی سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشند.
بیمه حافظ: بیمه حافظ به لحاظ مانده دارایی‌ها، کوچک‌ترین شرکت بیمه (در بین شرکت‌های مورد بررسی) به شمار می‌رود با این همه به لحاظ عملکردی، کارنامه شرکت از بسیاری از شرکت‌های هم گروه بهتر بوده است. در حالی که نرخ رشد درآمد حق بیمه شرکت در سال 1400 نسبت به سال قبل 82 درصد بوده و خسارت و مزایای پرداختی ناخالص طی این دوره با کاهش حدود 10 درصدی همراه شده است. ثبت این اعداد باعث شده بیمه حافظ در دوره یادشده یکی از بهترین نسبت‌های خسارت را در بین شرکت‌های خصوصی بیمه‌ای داشته باشد. هر چند در سال 1400 سایر درآمدهای بیمه‌ای کاهش و سایر هزینه‌های بیمه‌ای شرکت افزایش داشته اما در مجموع بیمه حافظ موفق شده زیان 306 میلیاردی ریالی سال 1399 را به سود 26 میلیارد ریالی در سال 1400 بدل کند. با این حال زیان‌دهی سال‌های گذشته این شرکت چنان سنگین بوده که با وجود سودآوری سال 1400، این شرکت بیمه‌ای همچنان زیان انباشته داده و مشمول ماده 141 اصلاحیه قانون تجارت است. با وجود این هیئت مدیره شرکت پیشنهاد افزایش سرمایه‌ای را به سهامداران داده که بخشی از آن از محل آورده نقدی سهامداران است. تحقق این افزایش سرمایه می‌تواند علاوه بر حل مشکلات نقدینگی، بیمه حافظ را از شمول ماده 141 خارج کند.
جمع بندی
همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد هر چند عملیات بیمه‌ای در 1400 در اکثر شرکت‌های بیمه با بهبود قابل توجه همراه شده اما کاهش درآمد سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت‌های بیمه را به چالش کشیده و موجبات کاهش سود بسیاری از آنها را فراهم کرده است؛ البته باید توجه داشت سود شناسایی شده از محل سرمایه‌گذاری‌ها در سال قبل سودی نامتعارف بود و کاهش آن در سال جاری را نباید به پای ضعف در عملکرد شرکت‌های بیمه‌ای نوشت؛ اما آنچه باید از آن ابراز نگرانی کرد بروز و ظهور مجدد بحران نقدینگی در شرکت‌های بیمه است. به گونه‌ای که بخش اعظم دارایی بسیاری از شرکت‌ها مطالبات بوده و در عمل دست مدیران از استفاده و بهره‌ور کردن آنها خالی است. شناسایی هزینه مالی در برخی از شرکت‌های بیمه‌ای نشانه‌ای بارز از پر رنگ شدن این مشکل است. با این حال، این مشکل، مختص شرکت‌های بیمه‌ای نبوده و معضل عمومی اقتصاد در شرایط کنونی است؛ بنابراین نمی‌توان مدیران بیمه‌ای را در بروز این مشکل مقصر دانست. با تمامی این اوصاف، به نظر می‌رسد بخش عمده‌ای از مشکلات موجود بر سر راه صنعت بیمه، مشکلات کلان اقتصادی است و تغییر و تحول در مدیران بیمه‌ای نمی‌تواند تغییر قابل توجهی برای حل آنها پدید آورد.