گوشه رینگ ذخایر / وضعیت ذخیره گیری نسبت به درآمد حق بیمه + کارنامه شرکتهای بیمه

به گزارش ریسک نیوز به نقل از نشریه بیمه داری نوین ماهیت شرکت های بیمه ای به گونه ای است که مجبورند به دلیل آن که ممکن است بخشی از خسارات مربوط به درآمد شناسایی شده در دوره جاری در دوره های مالی بعد اتفاق بیفتد برای رعایت اصل شناسایی هزینه در مقابل درآمد در یک دوره واحد، اقدام به براورد ذخیره کرده و آن را به عنوان یک هزینه در صورت های مالی خود شناسایی نمایند.

هر چند که شناسایی این خسارات می بایست بر اساس استانداردهای حسابداری و دستور العمل های شورای عالی بیمه از جمله آیین نامه شماره 58، صورت پذیرد اما بررسی ها نشان می دهد که بسیاری از شرکت ها در بسیاری از سال ها و دوره ها با وارد کردن متغیرهای دیگری اقدام به شناسایی ذخایر مازاد، عدم شناسایی برخی از ذخایر و یا منقضی نمودن برخی از دخایر می نمایند. لذا مباحث مربوط به اخذ ذخایر در شرکت های بیمه همواره محلی برای دست کاری سود و زیان شرکت ها بوده و از این روی میزان ذخایر اخذ شده هر شرکت در هر دوره همواره محل بحث از سوی صاحبنظران بوده است. حتی در سطح بالاتر موسسات حسابرسی نحوه اخذ ذخایر را مغایر استاندارد های حسابداری می دانند و لذا گزارشات خود را در مورد عملکرد شرکت های بیمه مشروط می سازند.

هر چند که بررسی ذخایر می بایست عوامل بسیار مختلف به ویژه سهم هر رشته (به ویژه رشته زندگی) از پرتفوی بیمه ای، زمان انقضای قراردادهای قبلی، زمان انعقاد قراردادهای جدید و …. مورد توجه قرار گیرد، در این گزارش با فرض ثابت بودن تمامی این متغیرها، به بررسی کمی ذخایر حق بیمه اخذ شده از سوی هر یک از شرکت های بیمه ای و مقایسه آنها با یکدیگر در یک دوره زمانی واحد و هنچنین روند اخذ ذخایر یک شرکت در طی یک دوره 5 ساله می پردازیم. به جهت از بین بردن عامل اندازه هر یک از شرکت های و ایجاد مقایسه هر بیشتر شرکت ها در این حوزه با استفاده از نسبت “ذخایر اخذ شده به درآمد حق بیمه” استفاده شده است. این نسبت نشان می دهد که هر شرکت در دوره مالی، معادل چند درصد از درآمد حق بیمه خود را به عنوان ذخیره حق بیمه در نظر گرفته است. همچنین این بررسی عملکرد ذخیره گیری شرکت های بیمه عمومی منتشر شده در سایت کدال را در نظر گرفته و عملکرد شرکت های بیمه زندگی و اتکایی و همچنین شرکت های جدید التاسیس را شامل نمی گردد.

آخرین اطلاعات منتشر شده برای عملکرد شرکت های بیمه ای به صورت های مالی سه ماهه شرکت ها مربوط است. بر اساس این صورت ها، بیمه دانا با اخذ ذخیره معادل 4.2 هزار میلیارد ریال با اختلاف فراوان رتبه نخست را در بین شرکت های بیمه ای به نام خود ثبت کرده است. شرکت های بیمه آسیا، کوثر و پارسیان در رده های بعدی جای دارند. این در حالی است که در سوی مقابل ذخیره اخذ شده از سوی شرکت بیمه حکمت منفی بوده و به جای شناسایی هزینه، (هر چند به صورت نا چیز) به درآمدهای سه ماهه این شرکت افزوده است. هر چند که نحوه محاسبه این عدد از سوی مدیران بیمه حکمت نیاز به انتشار اطلاعات تکمیلی دارد اما به احتمال فراوان می توان گفت که ذخایر منقضی شده شرکت در این دوره از ذخایر ایجاد شده آن فزونی داشته و لذا این امر موجب شناسایی درآمد از این محل برای بیمه حکمت شده است.

از حیث نسبت “ذخایر اخذ شده به درآمد حق بیمه” نیز بر اساس داده ها، شرکت های بیمه دانا و سرمد با اختصاص حدود 5.5 درصد از درآمد حق بیمه خود به اخذ ذخایر، رتبه های نخست را از این حیث در میان شرکت های بیمه ای داشته اند. در سوی مقابل (که به دلیل کاهش ذخایر نسبت منفی دارد) شرکت های بیمه دی و آرمان به ترتیب با حدود 0.5 و 1 درصد کمترین نسبت تغییرات ذخایر فنی به درآمد حق بیمه را در سه ماهه نخست سال جاری داشته اند. خاطر نشان می شود میانگین نسبت “ذخایر اخذ شده به درآمد حق بیمه” در میان شرکت های مورد بررسی در سه ماهه ابتدایی سال جاری حدود 3 درصد بوده است.

به دلیل عدم توزیع یکسان تاریخ انقضای قراردادها و اتعقاد دوره های جدید در شرکت های بیمه و همچنین حسابرسی نشدن صورت های مالی شرکت ها در سه ماهه، سطح اتکا و اطمینان به اعداد مورد اشاره در بندهای پیشین ممکن است چندان بالا نباشد. لذا بهتر است عملکرد شرکت ها در یک سال مالی کامل مورد بررسی قرار گیرد.

بررسی ها نشان می دهد در سال 1402 نیز شرکت های بیمه دانا و آسیا از حیث مبلغ بیشترین تغییرات در ذخایر فنی را در میان شرکت های بیمه ای بورسی داشته اند. در نقطه مقابل نیز شرکت های بیمه حافظ حکمت و میهن قرار داشته اند. از حیث نسبت “ذخایر اخذ شده به درآمد حق بیمه” نیز بر اساس داده ها، شرکت های بیمه آسیا و دانا با اختصاص حدود 3.2 درصد از درآمد حق بیمه خود به اخذ ذخایر، رتبه های نخست را از این حیث در میان شرکت های بیمه ای داشته اند. به غیر از شرکت بیمه حافظ که در سال یاد شده تنها حدود معادل 1 درصد از درآمد حق بیمه خود را صرف افزایش ذخایر فنی کرده در سایر شرکت ها این نسبت بالای دو درصد بوده است. به عبارت بهتر همه شرکت ها (به غیر از بیمه حافظ)، بین 2 تا 3.2 درصد از درآمد حق بیمه خود را به افزایش مانده ذخایر فنی خود اختصاص داده اند. میانگین نسبت “ذخایر اخذ شده به درآمد حق بیمه” در میان شرکت های مورد بررسی در سه ماهه ابتدایی سال جاری حدود 2.5 درصد بوده است.

در ادامه گزارش نیز روند ذخایر اخذ شده از سوی هر یک از شرکت های بیمه ای در 5 سال اخیر و همچنین روند نسبت “ذخایر اخذ شده به درآمد حق بیمه” برای هر یک از شرکت ها آورده شده است. هر چند که روند تغییرات ذخایر و نسبت های مربوطه برای هر شرکت تحلیل مربوط به خود را داشته (که در حوصله این گزارش نمی گنجد) اما نگاهی اجمالی نشان می دهد که در بسیاری از شرکت های بیمه ای هر چند مقدار ریالی ذخایر اخذ شده روندی صعودی را طی کرده اما نسبت “ذخایر اخذ شده به درآمد حق بیمه” روندی نزولی را طی کرده است. افت سنگین این نسبت به در سال 1401 در اغلب شرکت ها و همچنین رشد آن در سه ماهه سال 1403 نسبت به سال 1402 از دیگر نکاتی است که می تواند مورد بررسی قرار گیرد.