چرا شرکتهای بیمه نمی‌توانند نمایندگان خود را بیمه تامین اجتماعی کنند؟/ علی فرزین

چرا شرکتهای بیمه نمی‌توانند نمایندگان خود را بیمه تامین اجتماعی کنند؟این موضوع بارها در جلسات آموزشی نمایندگان از زبان برخی از آنها شنیده و پاسخ داده شده است.  اخیراً هم دیده شد که در شبکه‌های اجتماعی دوباره مطرح و دست به دست می‌شود.

پذیرفتنی است که با توجه به عده کثیر نمایندگان در سراسر کشور و پراکندگی آنها و دلایلی دیگر که مجال گفتنش نیست، این تکرارها مقداری طبیعی به نظر می‌رسد.  این نوشته، می‌خواهد پاسخی مبسوط به آن بدهد.

شما در هر کجای دنیا که باشید، برای کار کردن، باید یکی از این دو جایگاه را انتخاب کنید؛ یا کارفرما باشید و یا کارگر.  حتی اگر خودتان هم صاحب کسب‌وکار و هم کارگر آن هستید، از نظر قانون نمی‌توانید کارگر محسوب شوید و در حالت تجمیع این دو در یک نفر، کارفرما بودن مقدم بر کارگر بودن است.  این بستر قانونی ماست و اگر به آن توجه نکنیم، دودش به چشم خودمان خواهد رفت و اگر توجه کنیم، اتفاقاً بسیار جنبه‌های مثبت از نظر شناخت فرصت‌های حمایتی قابل استفاده خواهد بود.  تجربه نشان داده است که زیان ناآشنایی با حقوق و تکالیف، برای صاحبان کسب‌وکار، بسیار بیشتر از پی جوئی فرصت‌های ذهنی برای فرار است.

وقتی که من تصمیم می‌گیرم کارگر باشم، یعنی پذیرفته‌ام که کارفرمایی دارم و مطابق ضوابط او باید کار کنم.
وقتی هم که پذیرفته‌ام که کارفرما باشم، باز هم تکالیفی را در مقابل حاکمیت پذیرفته‌ام که جنس این تکالیف با تکالیف کارگری متفاوت است.
کارگر ملزم به رعایت ضوابط کارفرمای خود و کارفرمای کارگر (یا صاحب کسب‌وکار) ملزم به رعایت ضوابط حاکمیت است.  دو تکلیف اساسی و فوق‌العاده مهم هر صاحب کسب‌وکار، تلکیف او در مقابل مرجع مالیاتی و تلکیف او در مقابل بیمه تامین اجتماعی کارگران است.  صاحب هر کسب‌وکار باید خود را در آغاز فعالیت، به این دو مرجع معرفی کند تا آنها بتوانند او را به عنوان مودی و بیمه‌پرداز شناسایی کنند.  این ثبت نام کردن به منزله اعلام وجود یک کسب‌وکار به حاکمیت است و مساله تشخیص و پرداخت مالیات و حق‌بیمه ماجرایی دیگر خواهد بود.  اگر به عنوان مودی یا بیمه‌پرداز ثبت نام شده باشد ولی در سرجمع فعالیت‌های درآمدی و هزینه‌ای، سودی نبرده باشم، مالیات تعلق نمی‌گیرد و همچنین اگر به عنوان کارفرما در نظام تامین اجتماعی ثبت نام کرده ولی کارگر در استخدامش نباشد، پرداخت حق‌بیمه به گردن این صاحب کسب‌وکار نیست.  پس دو تکلیف اساسی و قانونی برای هر کارفرمایی (حتی کسی که کارفرمای خود است) وجود دارد که در نظام مالیاتی و نظام بیمه اجتماعی به عنوان مودی و کارفرما ثبت نام کند.

در کشور ما، بیمه‌پردازی بابت تامین اجتماعی برای کارگر، بر ذمه کارفرمای اوست.  هر چند که در معدودی از کشورها، تلکیف مالیات‌پردازی و بیمه‌پردازی با خود کارگر بوده و کارفرما تکلیفی در این باره ندارد.
نمایندگان بیمه، کارگر موسسات بیمه محسوب نمی‌شوند بلکه صاحبان یک کسب‌وکار آزاد هستند که کار خود را در قالب قراردادی که شباهت به قرارداد کارگری ندارد، به موسسه بیمه متبوع خود می‌فروشند.  طبیعی است که چون کارگرِ موسسه بیمه محسوب نمی‌شوند، قانوناً بیمه اجتماعی آنان نمی‌تواند مشابه بیمه کارگران توسط شرکت بیمه متبوعشان انجام شود.

باید توجه داشت که اگر گفته می‌شود که نمایندگان بیمه، کارگر (مشمول ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی) نیستند، نباید به سمت دیگر ماجرا غش کرد گفت که پس مقاطعه‌کار (مشمول ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی) هستند.  برای چنین برداشتی باید مقداری بیشر مداقه داشت.  قرارداد نمایندگان بیمه، بطور قطع از نوع قراردادهای پیمانکاری شناخته نمی‌شود چرا که اختیار عملی که مقاطعه‌کاران در اجرای پیمان دارند را در کار نمایندگان بیمه نمی‌توان دید.  علاوه‌براین، تامین نهاده‌های لازم برای کار پیمانکار بطور صددرصد توسط پیمانکار انجام می‌شود ولی بیشتر امکانات مورد استفاده نماینده بیمه متعلق به موسسه بیمه متبوع اوست.  حتی دفاتر نمایندگی و تجهیزات دفتری آن هم با وام‌هایی که موسسه بیمه ممکن است داده باشند، تدارک و تجهیز می‌شوند.  نمایندگان بیمه نه مقاطعه‌کار هستند و نه کارگر.  برای این گونه قراردادها که حد وسط مقاطعه‌کاری و کارگری می‌باشند، نام‌های دیگری لازم است که قرارداد فرانچایز (یا قرارداد فرانشیز) یکی از این نام‌هاست.

علی فرزین/ مدیر بیمه های عمر بیمه البرز