پنج به اضافه یک!
ضعف های صنعت بیمه ایران در مقایسه با پنج کشور نمونه / قسمت اول
بررسی ضریب خسارت در بیمة خودرو (شخص ثالث و بدنه) نشان میدهد که ضریب خسارت در همة کشورهای اروپایی، به ویژه ترکیه روندی کاهشی داشت تا حدی که در این کشور ضریب خسارت از حدود 86 درصد به 53 درصد کاهش یافت. در فرانسه اما ضریب خسارت روند کاهشی کندی داشت و در ایران از 80 درصد در سال 2009 به بیش از 100 درصد در سال 2018 رسید./ضریب خسارت بیمة درمان در کشور ایران در سال 2009 به شدت بالا بوده و نزدیک به 2 برابر کشورهایی چون آلمان در همان سال بوده است؛ اما با گذر زمان ضریب خسارت این رشته در کشور به زیر 100 درصد کاهش یافته است. در سایر کشورهای مورد بررسی به جز فرانسه نیز ضریب خسارت روندی کاهشی داشته است؛ اما هنوز هم فاصلة قابل توجه بیش از 20 درصد بین کشور ایران و سایر کشورهای مورد بررسی که ضریبی کمتر از 85 درصد در سال 2018 داشتهاند، مشاهده میشود .
ریسک نیوز / نشریه تخصصی بیمه داری نوین (احسان خدیو) : صنعت بیمة کشور طی سالهای گذشته دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است. در بسیاری از رشتهها حق بیمة تولیدی واقعی روندی کاهشی داشته است که به واسطة آثار مخرب تورم است. از طرف دیگر، ضریب خسارت در بسیاری از رشتهها افزایش یافته است که نشان میدهد از یک طرف حق بیمة تولیدی همراستا با نرخ تورم نیست و از طرف دیگر خسارت پرداختی همسو با نرخ تورم پیش رفته است که منجر به افزایش ضریب خسارت بیمهها طی سالهای گذشته شده است.
کاهش ضریب خسارت تنها در رشتههای درمان، عمر و تا حدودی، حوادث مشاهده شده است؛ اما با این حال، افزایش نوسانات ضریب خسارت باعث افزایش عدم اطمینان در صنعت بیمه شده است. مقایسة حق بیمة تولیدی و خسارت پرداختی در کشور ما با پنج کشور اروپایی از جمله ترکیه که از نظر جمعیتی نزدیک به ایران هستند نشان میدهد که صنعت بیمه در کشورهای جهان سوم همچون ایران و تا حدودی ترکیه، بسیار ضعیف بوده است و در نتیجه میزان حق بیمة تولیدی در این دو کشور بسیار کم است. این در صورتی است که جمعیت این دو کشور از بریتانیا (66 میلیون نفر)، ایتالیا (60 میلیون نفر) و فرانسه (67 میلیون نفر) بیشتر و نزدیک به جمعیت کشور آلمان (82 میلیون نفر) است.
در ادامه نگاهی به آمارها در این شش کشور نشاندهندة تأثیر میزان پیشرفتگی بر ترکیب صنعت بیمه و میزان ریسکپذیری آن است.
مقایسة ترکیب بیمه در کشورها
مقایسة ترکیب رشتههای بیمه در حق بیمة تولیدی و خسارت پرداختی در کشورها بر اساس آمارهای سازمان Insurance Europe نشان میدهد که در چهار کشور بریتانیا، فرانسه، ایتالیا و آلمان بیمة عمر بیش از 45 درصد از حق بیمة تولیدی را در این صنعت تشکیل میدهد و حتی در کشور ایتالیا این سهم به 75 درصد رسیده است. این در حالی است که حق بیمة تولیدی در کشورهای ترکیه و ایران بیشتر مربوط به رشتة خودرو بوده است و بیمة عمر در کشوری همچون ایران تنها 5 درصد از حق بیمة تولیدی را تشکیل میدهد. یکی از عوامل بالا بودن حق بیمة خودرو میزان خسارات جانی قابل توجه در ترکیه و به ویژه ایران در نتیجة تصادفات جادهای است که توسط اکچوئران در حق بیمة تولیدی لحاظ شده است. سهم بیمة درمان در کشورهای اروپایی همچون ایتالیا، فرانسه و بریتانیا کمتر از پنج درصد است؛ اما در کشور آلمان در حدود 20 درصد از حق بیمة تولیدی مربوط به رشتة درمان است (شکل 1).
از نظر میزان خسارت پرداختی نیز ترکیب خسارتها در کشورهای اروپایی پیشرفته بسیار مشابه حق بیمة تولیدی است، در صورتی که در کشور ایران و ترکیه اختلاف قابل توجهی وجود دارد؛ مثلاً مجموع حق بیمة تولیدی عمر، خودرو و درمان در کشورهای پیشرفته حداکثر پنج درصد با خسارت پرداختی اختلاف دارد؛ اما در کشور ترکیه این 3 رشته 68 درصد از حق بیمة تولیدی و 80 درصد از خسارت پرداختی را تشکیل داده است. در کشور ایران نیز اختلاف قابل توجه 10 درصدی در این ترکیب وجود دارد که عمدتاً ناشی از خسارت بالای پرداختی در رشتة درمان است. در ترکیه اما، خسارت پرداختیِ بالا در بخش خودرو این توازن را بر هم زده است (شکل 2).
نگاهی به ضرایب تجمعی خسارت در کشورهای مورد بررسی نشان میدهد که کشور ایران جمعاً با ضریب خسارت 580 درصد در بین کشورهای مورد بررسی بالاترین ضریب خسارت را دارد و کشور ترکیه تنها با ضریب خسارت حدود 340 درصدی دارای کمترین ضریب خسارت است. دو کشور آلمان و بریتانیا و همچنین فرانسه و ایتالیا از نظر مجموع ضریب خسارت، تقریباً مشابه هستند. در کشور ایران و ترکیه ضریب خسارت بیمة عمر به طور قابل توجهی کمتر از سایر کشورها به ویژه بریتانیاست که ضریب خسارت بالای 100 درصد را در سال 2018 تجربه کرده است؛ اما در ایران ضریب خسارت در بخش خودرو و درمان و سایر بیمهها به طور قابل توجهی بالاتر از همة کشورهاست (شکل 3).
بیمة خودرو
بررسی روند بیمة خودرو (شخص ثالث و بدنه) نشان میدهد که طی سالهای گذشته روند تولید حق بیمه در کشورهای آلمان، فرانسه و بریتانیا صعودی و روند تولید در ایتالیا از سال 2011 نزولی بوده است. بیشترین حق بیمة تولیدی در کشور آلمان در سال 2018 ارزشی در حدود 28 میلیارد یورو داشت. این در حالی است که کشورهایی چون ایران و ترکیه به واسطة کاهش ارزش پول ملی در سالهای اخیر با کاهش حق بیمة تولیدی واقعی روبهرو بودهاند و از سال 2011 تا کنون میزان حق بیمة تولیدی در ایران کمتر از ترکیه رسیده و در سال 2018 حتی کمتر از 50 درصد حق بیمة تولیدی در این کشور بوده است (شکل 4).
از نظر میزان خسارت پرداختی نیز بیشترین خسارت در کشور آلمان پرداخت شده است. گرچه در کشورهای فرانسه و بریتانیا حق بیمة تولیدی روندی افزایشی داشته است؛ اما میزان خسارت پرداختی روند کاهشی داشته که حاکی از کاهش تصادفات است. ایتالیا اما سیاستی متفاوت در این زمینه دارد و همزمان با کاهش خسارت پرداختی، حق بیمه را نیز کاهش داده است. در کشورهای ایران و ترکیه نیز روند خسارت پرداختی تقریباً ثابت بوده است (شکل 5).
بررسی ضریب خسارت در این رشته نشان میدهد که ضریب خسارت در همة کشورهای اروپایی، به ویژه ترکیه روندی کاهشی داشت تا حدی که در این کشور ضریب خسارت از حدود 86 درصد به 53 درصد کاهش یافت. در فرانسه اما ضریب خسارت روند کاهشی کندی داشت و در ایران از 80 درصد در سال 2009 به بیش از 100 درصد در سال 2018 رسید (شکل 6).
بیمة شخص ثالث
آمارهای حق بیمة تولیدی کشورها نشان میدهد که در رشتة شخص ثالث میزان حق بیمة تولیدی کشورها بسیار متفاوت است و در کشورهای آلمان و ترکیه روند افزایشی را تجربه کرده است، در حالی که در کشور ایتالیا به شدت کاهش یافته است. در ایران نیز در سال 2018 میزان حق بیمة تولیدی کاهش چشمگیری را نسبت به سال 2017 نشان میدهد (شکل 7).
این در حالی است که از نظر خسارت پرداختی در کشور فرانسه افزایش چشمگیر خسارت پرداختی مشاهده شده است و در ایران نیز میزان خسارت پرداختی تا سال 2016 بیشتر از کشور ترکیه بوده است (شکل 8).
نگاهی به ضرایب خسارت مشخص میکند که در دو کشور ایران و فرانسه ضریب خسارت شخص ثالث به شدت افزایش یافته است در صورتی که در کشور ترکیه، ضریب خسارت از نزدیک 100 درصد در سال 2010 به کمتر از 70 درصد در سال 2016 رسیده است (شکل 9).
بیمة بدنه
میزان حق بیمة تولیدی در رشتة بدنه در دو کشور آلمان و فرانسه روندی صعودی را تجربه کرده است، در حالی که در کشورهای ایتالیا، ترکیه و ایران روندی کاهشی را نشان میدهد (شکل 10).
این در صورتی است که روند خسارت پرداختی تنها در کشور آلمان افزایشی و با نوساناتی روبهرو بوده است؛ اما در کشور فرانسه و ترکیه ثابت باقی مانده و در سه کشور دیگر روند کاهشی را تجربه کرده است (شکل 11).
برآیند این دو عامل نشان میدهد که ضریب خسارت بیمة بدنه در کشور آلمان به طور قابل توجهی بیشتر از کشورهای مورد بررسی بوده، اما توانسته است کاهش 10 درصدی را طی سالهای گذشته تجربه کند. در سه کشور فرانسه، ایتالیا و ترکیه نیز روند ضریب خسارت منفی بوده است، در صورتی که در کشور ما از حدود 61 درصد در سال 2009 به 69 درصد در سال 2018 رسیده است (شکل 12).
بیمة درمان
از نظر حق بیمة تولیدی در رشتة درمان، کشور آلمان با تولید 40 میلیارد یورو حق بیمه در سال 2018 تقریباً بیش از سه برابر کشور فرانسه حق بیمه تولید کرده است.
میزان حق بیمة تولیدی در این رشته در کشورهای فرانسه، بریتانیا و به ویژه آلمان افزایشی بوده است و در سه کشور دیگر ثابت و بسیار نزدیک به هم بوده است (شکل 13).
خسارت پرداختی نیز در این کشورها روندی مشابه حق بیمة تولیدی داشته است با این تفاوت که میزان خسارت پرداختی در کشور ترکیه کمتر از سایر کشورهاست (شکل 14).
ضریب خسارت بیمة درمان در بین کشورهای مورد بررسی الگویی متفاوت را نشان میدهد. ضریب خسارت بیمة درمان در کشور ایران در سال 2009 به شدت بالا بوده و نزدیک به 2 برابر کشورهایی چون آلمان در همان سال بوده است؛ اما با گذر زمان ضریب خسارت این رشته در کشور به زیر 100 درصد کاهش یافته است. در سایر کشورهای مورد بررسی به جز فرانسه نیز ضریب خسارت روندی کاهشی داشته است؛ اما هنوز هم فاصلة قابل توجه بیش از 20 درصد بین کشور ایران و سایر کشورهای مورد بررسی که ضریبی کمتر از 85 درصد در سال 2018 داشتهاند، مشاهده میشود (شکل 15).