به گزارش ریسک نیوز به نقل از بیمه داری نوین، بر اساس دستورالعمل افشای اطلاعات در بورس، شرکت‌هایی که سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند ماه هر سال است باید تا پایان مهر ماه هر سال صورت‌های مالی اساسی حسابرسی نشده شش ماهه نخست سال را در سامانه کدال برای اطلاع عموم به ویژه ذی‌نفعان منتشر کنند.
شرکت‌های بیمه‌ای (که سهام آنها در بازار سرمایه مورد معامله قرار می‌گیرد) نیز از این قاعده مستنی نیستند. بر این اساس 24 شرکت‌های فعال در این صنعت که سال مالی تمامی آنها پایان اسفند ماه است، عملکرد شش ماهه خود را در سایت کدال منتشر کرده‌اند.
این گزارش بر آن است تا عملکرد شرکت‌های فعال در صنعت بیمه در نیمه نخست سال 1400 را بررسی کرده و آنها را به مدت مشابه سال 1399 مقایسه کند. (به جهت عدم تطابق سال مالی و همچنین عدم ماهیت فعالیت، این گزارش عملکرد دو شرکت بیمه اتکایی امین و ایرانیان را در بر نمی‌گیرد.)
بر اساس آمارهای منشترشده در سامانه کدال بورس، جمع مانده دارایی‌های شرکت‌های مورد بررسی 1,316 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد نسبت به پایان اسفند ماه سال 1399 با رشد 85 درصدی همراه شده است. در این میان شرکت بیمه پاسارگاد با مانده دارایی حدود 173 هزار میلیارد ریال و یک پله صعود نسبت به پایان سال 1399، بیشترین مانده دارایی را در بین شرکت‌های خصوصی بیمه‌ای به خود اختصاص داده است.
شرکت‌های بیمه بزرگی همچون آسیا، البرز، کوثر و دانا از این جهت در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بیمه ملت نیز با رشد حدود 71 درصدی و بیمه تعاون با رشد 43 درصدی مانده دارایی‌ها، بیشترین نرخ رشد را در این زمینه داشته‌اند. در سوی مقابل دو بیمه دی و سرمد به ترتیب با کاهش 25 و 4 درصدی، دو شرکتی بوده‌اند که مانده دارایی‌های آنها در دوره مورد بررسی کاهش یافته است.
اما آنچه از میزان کمی دارایی‌های یک شرکت به ویژه در صنعت بیمه مهم‌تر است، کیفیت دارایی‌ها و یا به عبارتی ترکیب دارایی‌های آن است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری‌ها (اعم از کوتاه‌مدت و بلندمدت) به صورت میانگین با وزنی حدود 32 درصد بیشترین سهم از دارایی شرکت‌های بیمه را به خود اختصاص داده‌اند این در حالی است که وزن این قلم از دارایی‌ها در پایان سال 1399 در شرکت‌های مورد بررسی 37 درصد بوده است. در نقطه مقابل سهم مطالبات از بیمه گذاران و نمایندگان حدود 27 درصد بوده که این عدد نسبت به اسفند ماه سال قبل با رشد 2 درصدی همراه شده این موضوع حکایت کاهش چابکی و پویایی سبد شرکت‌های بیمه در شش ماهه نخست سال جاری دارد. دارایی‌های ثابت مشهود (مثل ساختمان)، سایر حساب‌های دریافتنی و موجودی نقد نیز دیگر اقلام مهم دارایی‌ها در شرکت‌های بیمه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند.
بر اساس صورت‌های مالی منتشرشده، مبلغ حق بيمه توليدي از سوی شرکت‌های مورد بررسی، در شش ماهه نخست سال جاری 253.7 هزار ميليارد ریال بوده و بدین ترتیب رشد حق بيمه توليدي نسبت به شش ماهه نخست سال گذشته در حدود 38.3 درصد است. در این میان (با توجه به در اختیار نبودن اطلاعات عملکرد شش ماهه شرکت بیمه ایران و تنها در بین شرکت‌های خصوصی) بیمه آسیا با سهم حدود 16 درصدی پیشتاز است. نمودار 3 سهم هر شرکت از بازار حق بیمه کشور در بین شرکت‌های خصوصی در شش ماهه نخست سال 1400 را به تصویر کشیده است.
در این رده بندی بیمه دانا رتبه دوم خود را حفظ کرده است. اما بیمه البرز با یک پله صعود نسبت به شش ماهه نخست سال قبل رتبه سوم را از آن خود کرده است. شرکت‌های بیمه دی، معلم، پارسیان و کوثر نیز در رده‌های بعدی جای دارند. دو شرکت بیمه زندگی باران و خاورمیانه نیز کمترین میزان از حق بیمه دریافتی در میان شرکت‌های بیمه را داشته‌اند. با این حال، شرکت بیمه زندگی خاورمیانه (بدون در نظر گرفتن عملکرد بیمه باران به دلیل تازه تأسیس بودن) با 428 درصد رتبه نخست را به لحاظ نرخ رشد حق بیمه در میان شرکت‌های گروه داشته است. شرکت بیمه حافظ با نرخ رشد 94 درصدی در رتبه بعدی قرار دارد. کاهش 30 درصدی حق بیمه دریافتی در شرکت بیمه آرمان از مهم‌ترین نکات در بررسی مقایسه‌ای عملکرد شرکتها در شش ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل است.
نسبت خسارت (خسارت پرداختی نسبت به حق بیمه دریافتی) یکی از اصلی‌ترین معیار‌های ارزیابی شرکت‌های بیمه به شمار می‌رود که نشان می‌دهد این شرکتها چه میزان از حق بیمه دریافتی خود طی یک دوره را به عنوان خسارت پرداخت کرده‌اند. بر اساس اعلام بیمه مرکزی این عدد در سال 99 برای کل صنعت بیمه رقم 53.4 درصد بوده با این حال میانگین این نسبت در بین شرکت‌های مورد بررسی در شش ماهه نخست سال جاری 70.8 درصد بوده است . آمارها نشان می‌دهد شرکت بیمه ما با نسبت خسارت حدود 120 درصد، بیمه حکمت 100 درصد و بیمه کارآفرین با 89 درصد ضعیف‌ترین عملکرد را در بین شرکت‌های بیمه خصوصی در شش ماهه نخست سال 1400 داشته است. در سوی مقابل نیز (بدون در نظر گرفتن عملکرد بیمه باران به دلیل تازه تأسیس بودن) سه شرکت بیمه زندگی ملت، حافظ و سرمد بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر شرکتها از این حیث داشته‌اند.
با تغییرات انجام شده در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه از شش ماهه نخست سال جاری، فعالیت‌های مربوط به سرمایه‌گذاری نیز در زمره عملیات اصلی شرکت به شمار می‌رود. این در حالی است که تا پیش از این درآمدها و هزینه‌های این بخش خارج از عملیات بیمه‌ای شرکت منعکس می‌شد. درآمد سرمایه‌گذاری‌ها نیز به صورت عمده از دو محل سود ناشی از فروش آنها یا سودهای دوره (سود سپرده یا سود تقسیمی سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر) حاصل می‌شود. در کنار این قلم درآمدی شرکت‌های بیمه‌ای ممکن است که درآمدهای عملیاتی دیگری نیز داشته باشند که عمدتاً مبلغ آنها بسیار ناچیز است. در شش ماهه نخست سال جاری، شرکت بیمه پاسارگاد با کسب درآمد بیش از 11.2 هزار میلیارد ریالی با فاصله قابل توجه نسبت به دیگر شرکتها، پیشتاز بوده است. نکته قابل توجه در این زمینه آنکه جمع درآمد سرمایه‌گذاری‌ها و سایر درآمدهای بیمه‌ای شرکتها، در شش ماهه سال نخست امسال نسبت به سال قبل در اغلب شرکت‌های مورد بررسی با کاهش شدید مواجه بوده است. (جمع این رقم درآمدی در بین شرکت‌های مورد بررسی در نیمه نخست سال قبل 86 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد در شش ماهه ابتدایی امسال به 54 هزار میلیارد ریال رسیده است که این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش درآمد فروش سهام بوده است).
سایر هزینه‌های بیمه‌ای نیز عمدتاً اقلامی چون هزینه سهم مشارکت در منافع، تغییرات سایر ذخایر فنی، هزینه سهم صندوق تأمین خسارت‌های بدنی، وزارت بهداشت و نیروی انتظامی و همچنین کارمزد پرداختی به نمایندگان و کارگزاران را در برمی‌گیرد که بخش قابل توجهی از این هزینه‌ها به میزان حق بیمه دریافتی شرکتها وابسته است. در این بخش شرکت‌های بیمه آسیا، دانا و پاسارگاد بیشترین هزینه را در شش ماهه ابتدایی سال جاری داشته‌اند.
برای مقایسه عملکرد شرکتها در حوزه بیمه‌گری، از معیار حاشیه سود عملیات بیمه‌ای استفاده شده است که بر این اساس تمامی شرکت‌های بیمه‌ای در این بخش سودده بوده‌اند. در این زمینه شرکت بیمه پاسارگاد سرآمد گروه بوده است. نکته جالب در این زمینه حضور شرکت تازه‌تأسیس بیمه زندگی باران در رتبه دوم است. این در حالی است که عملیات بیمه‌ای در شرکت‌های بیمه سرمد، میهن و معلم کمترین سود عملیاتی بیمه را در بین شرکتها داشته‌اند.
در کنار امور مربوط به بیمه‌گری و سرمایه‌گذاری که دو حوزه مهم در صنعت بیمه به شمار می‌روند شرکت‌های بیمه همچون شرکت‌های فعال در دیگر صنایع هزینه‌هایی تحت عنوان عمومی، اداری و پرسنلی دارند که نوسانات در این هزینه‌ها عمدتاً به هنر مدیریت مدیر شرکت مربوط می‌شود. برای تعدیل رقم این هزینه نسبت به اندازه متفاوت شرکتها، این عدد عمدتاً به صورت درصدی از درآمد اصلی شرکت (در صنعت بیمه حق بیمه دریافتی) سنجیده می‌شود. مقایسه شرکت‌های صنعت بیمه در شش ماهه سال 1400 نشان می‌دهد بیمه آرمان حدود 42 درصد از حق بیمه دریافتی خود را صرفه هزینه‌های عمومی و اداری کرده که هم در مقایسه با صنعت بیمه و هم در مقایسه با دیگر صنایع رقمی بسیار بالا محسوب می‌شود. در سوی مقابل هزینه‌های عمومی و اداری بیمه دی نسبت به حق بیمه دریافتی این شرکت بسیار پایین بوده است.
مجموع عملکرد شرکت‌های بیمه در حوزه عملیات بیمه‌ای و سرمایه‌گذاری با لحاظ کردن هزینه‌های عمومی و اداری وسایر درآمدها و هزینه‌های غیر عملیاتی به سود یا زیان خالص منجر می‌شود. همچون سال 99، شرکت بیمه پارسادگاد در شش ماهه نخست سال جاری با ثبت سود خالص بیش از 12.7 هزار میلیارد ریالی، سودآورترین شرکت بیمه‌ای بوده است. در این زمینه شرکت‌های بیمه البرز، آسیا و کوثر در رده‌های بعد قرار گرفته‌اند. تغییر از زیان‌دهی به سوددهی در بیمه رازی، تغییر از سوددهی به زیان‌دهی در شرکت‌های بیمه حکمت، آرمان و سرمد و تداوم زیان‌دهی شرکت شرکت میهن از جمله مهم‌ترین نکات در بررسی سود و زیان خالص شرکتها در دوره یاد شده است. در یک نگاه کلی، برآیند عملکرد شرکت‌های مورد بررسی در شش ماهه نخست سال 1400 سود خالصی معادل 45.3 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به سود خالص 73.1 هزار میلیاردی نیمه نخست سال 99 کاهش حدود 38 درصدی را نشان می‌دهد. به لحاظ تعداد شرکت‌های زیان‌ده نیز از بین 24 شرکت مورد بررسی، تعداد شرکت‌های زیان‌ده در شش ماهه نخست سال جاری 4 شرکت بوده این در حالی است که این تعداد در شش ماهه سال قبل تنها دو شرکت بوده است.
با توجه به این که اندازه شرکتها با یکدیگر متفاوت است برای مقایسه عملکرد سودآوری آنها به جای مقایسه مبلغ ریالی سود خالص بهتر است حاشیه سود خالص آنها را با یکدیگر مقایسه کنیم. آمارها نشان می‌دهد حاشیه سود خالص شرکت‌های مورد بررسی به صورت میانگین 17.8 درصد بوده که نسبت به حاشیه سود خالص حدود 37 درصدی شش ماهه نخست سال 99 افت قابل توجه توجه را نشان می‌دهد. در شش ماهه سال 1400، شرکت بیمه پاسارگاد با ثبت حاشیه سود خالص حدود از 120 درصدی بهینه‌ترین عملکرد را نسبت به حق بیمه‌های جذب شده خود داشته است. در سوی مقابل شرکت‌های بیمه آرمان، حکمت، سرمد و میهن به ترتیب بیشترین حاشیه سود منفی سنگین در نیمه اول سال جاری به ثبت رسانده‌اند.
نسبت بازده دارایی‌ها نیز دیگر معیار مقایسه‌ای میان شرکت‌های هم‌گروه است که با تعدیل اندازه شرکتها، نتایج به نسبت قابل اتکایی در اختیار قرار می‌دهد. این نسبت در هر شرکت از تقسیم سود خالص بر مانده دارایی‌های آن شرکت به دست می‌آید. بر این اساس، میانگین بازده دارایی‌های شرکت‌های مورد بررسی در سال 99 حدود 9.5 درصد بوده این در حالی است که این عدد در سال 98 حدود 3.5 درصد بوده است. عدد مورد اشاره در مقایسه با بازده دارایی بسیاری از صنایع بسیار پایین است که این موضوع حکایت از غیر مولد بودن بخش عمده‌ای از دارایی شرکت‌های بیمه دارد. بر اساس این معیار نیز شرکت بیمه پاسارگاد بهترین عملکرد و شرکت‌های بیمه حکمت، سرمد، آرمان و میهن نیز ضعیف‌ترین عملکرد را در بین شرکت‌های مورد بررسی داشته‌اند.
سود و زیان انباشته نمایی کلی از وضعیت شرکت و میزان سودآوری و زیان‌آوری آن طی طول عمر آن را نشان می‌دهد. بررسی‌ها حاکی از آن است که مجموع سود انباشته شرکت‌های مورد بررسی در پایان شهریور ماه سال 1400 رقمی معادل 77 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد نسبت به اسفند ماه سال قبل از آن با کاهش 21 درصدی مواجه شده‌است. بررسی‌ها نشان می‌دهد دلیل اصلی کاهش این رقم در شش ماهه نخست سال جاری، تقسیم سود در مجامع و افزایش سرمایه از محل سود انباشته شرکتها بوده است.
در این بین شرکت بیمه پاسارگاد با سود انباشته معادل 21.3 هزار میلیارد ریالی در رتبه نخست قرار دارد. شرکت‌های بیمه کوثر و آسیا نیز در رده‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند در سوی مقابل شرکت‌های بیمه رازی با 2700 میلیارد ریال ، بیمه میهن با 2400 میلیارد ریال بیشترین زیان انباشته را ثبت کرده‌اند.
هر چند در گزارش‌های بعدی به بررسی اجمالی شرکتها به صورت جداگانه می‌پردازیم؛ اما آنچه از عملکرد شرکتها دیده می‌شود، صنعت بیمه در شش ماهه سال 1400 شاهد تحولات قابل توجهی بود که برای بسیاری شرکتها ناخوشایند بود. کاهش سودآوری بسیاری از شرکتها گواهی عینی بر این مدعاست. بررسی جزئیات بیشتر بیشتر نشان از آن دارد که در شش ماهه نخست سال قبل اغلب شرکتها بیمه موفق شدند با لطف رونق در بورس بخشی از دارایی‌های خود را واگذار کرده و از محل فروش آنها سود شناسایی کنند. این در حالی است که در سال جاری عدم شناسایی چنین سودی، موجبات کاهش سوددهی در اغلب شرکتها را فراهم ساخت که با توجه به شرایط کنونی بازار بورس، تغییر محسوس در روند سودآوری شرکتها، بسیرا بعید است. نکته مهم دیگر در این بررسی، کاهش وزن سرمایه‌گذاری‌ها در سبد دارایی‌های شرکت‌هاست. این موضوع نشان از کاهش پویایی دارایی شرکت‌هاست که می‌تواند کاهش سودآوری شرکتها (به ویژه از محل سرمایه‌گذاری‌ها) در ماه‌ها و سال‌های بعد را در پی داشته باشد.