ضرورت استفاده از نوآوری باز در صنعت بیمه ایران/ نسرین سپهرتاج

مسائل امروز سازمان ها با راه حل های دیروز حل شدنی نیست و پیش بینی آینده مشکلات آتی را حل نمی کند. امروزه شرایط محیطی و قواعد بازی به حدی پیچیده، پویا و نامطمین شده است که سازمانها دیگر نمی توانند با تغییرات سطحی و ظاهری در ساختارها، روشها، سیستمها و غیره حیات بلند مدت خود را تنظیم کنند.  لذا سازمانها نمی توانند با دل بستن به توان بالای تولیدی و اجرای چند طرح خلاقانه بر رقبای کوچک، منعطف، نوآور، فرصتگرا و کم هزینه فایق آیند. نوآوری از زمان های پیشین مورد توجه بنگاه ها اعم از تولیدی، خدماتی و…  قرار گرفته است و در اين مسیر سازمان ها دريافتند که نیاز به يافتن راه های جديد برای شناسايی نیازمندی های خود در جهت گسترش تخصص ها و شبکه های ارتباطی با افراد و نهادهای داخل و خارج از سازمان دارند.  در گذشته دانش بیرونی، نقشی مفید، ولی مکمل بازی می کرد و صرفا خود شرکت ها محل نوآوری و فعالیت های داخلی آن ها، هدف مرکزی مطالعه بود. لکن، امروزه دستیابی به نوآوری های فن آورانه از طریق تحقیق و توسعه درونی با توجه به گستردگی و بین رشته ای بودن علوم کاربردی بسیار دشوار است، به همین دلیل رویکرد نوآوری باز به منظور توسعه و بکارگیری فناوری و ایده های جدید خارج از سازمان به کار می رود.

هنری چسبرو  ، نظریه نوآوری باز را به عنوان ضرورتی جدید برای ایجاد و سود بردن از فناوری و قابلیت های محیطی تعریف کرده است بر اساس نظر وی ، به علت ظهور عواملی همچون موارد زیر، دوران پارادایم نوآوری بسته گذشته است :

– افزایش تحرك و جابه جایی کارکنان ماهر و متخصص، مهندسان کارآزموده و زبده و دانشمندان که هر روز کنترل ایده ها و تخصص های مالکانه را برای بنگاه ها سخت تر می کند؛

گسترش سرمایه گذاری های خطرپذیر و افزایش اهمیت آن به عنوان جایگزینی برای منابع اختصاص داده شده توسط بنگاه های بزرگ

–  تامین منابع مالی برای شکل گیری شرکت های جدید و تلاش آن ها برای تجاری سازی ایده هایی که از پژوهشگاه های بنگاه های بزرگ بیرون می آمدند

– امکان انتخاب و کسب فناوری های جدید بیرون سازمان

– کوتاه شدن فاصله ها، تسهیل ارتباطات و افزایش همکاری های مجازی به واسطه ی توسعه ی فناورى اطلاعات

یکی از عوامل مهم در رشد و توسعه صنعت بیمه،  اهمیت دادن به فکر و اندیشه نیروی انسانی و استفاده صحیح از آن می باشد.   این صنعت باید شرایطی را فراهم کند تا استعداد و خلاقیت کارکنان بارور شده و هم آنان روحیه نوآوری پیدا کرده و بتوانند به راحتی، مستمر و بطور فردی یا گروهی فعالیتهای نوآورانه خود را به اجرا درآورند. خلاقیت و نوآوری لازمه و پیش درآمد توسعه و پیشرفت و تعالی یک سازمان و جامعه است و آگاهی از فنون و تکنیکهای آن ضرورتی اجتناب ناپذیر برای مدیران، کارکنان و پژوهشگران علاقه مند است. افزایش نوآوری در سازمانها می تواند به ارتقای کمیت و کیفیت خدمات، کاهش هزینه ها، جلوگیری از اتلاف منابع، کاهش بوروکراسی و به تبع آن افزایش کارایی و بهره وری و ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان منجر گردد.

 در این بین ، نقش و جایگاه مشتریان (بیمه گذاران) نیز بسیار تاثیر گذار می باشد. زمانی که مشتريان از سازمانی به سازمان ديگر در حرکت هستند علم و تجربه آنها نیز با خودشان در جريان است و اين امر موجب گسترش فعالیتها و فرآيندها بین سازمان های مختلف می شود. اين موارد عامل مهمی برای حرکت سازمانها از نوآوری بسته به سوی نوآوری باز است. نوآوری باز به معنای جمع آوری ايده های جديد از منابع خارج سازمان و مديريت بر جريان آن است به گونه ای که منجر به پیشرفت سازمان شود. اين امر از طريق منابع مختلف بويژه مشتريان اتفاق می افتد، اين مسأله سازمانها از جمله شرکت های بیمه را برآن می دارد تا به سمت يکپارچگی و تعامل مستمر با مشتريان در جهت ارائه خدمات مطلوب بیمه ای گام بردارند.  علیرغم نیاز شديد شرکت های بیمه به مشتريان و نظرات آنها، سطح نوآوری در خدمات و محصولات، همچنان در داخل سازمان و محیط بسته شکل می گیرد و احتمالاً اين امر به دلیل ناشناخته بودن اهمیت نوآوری باز و مزايای پیشروی آن و يا کمبود تحقیقات کافی و امکانات لازم در اين زمینه است.  

نوآوری باز یک پارادایم است که در آن فرض بر این است که شرکت می تواند و باید از ایده های خارجی و همچنین ایده های داخلی و مسیرهای داخلی و خارجی برای ورود به بازار و پیشبرد فناوری استفاده کند. نوآوری باز ترکیبی از ایده های داخلی و خارجی به معماری و سیستم هایی است که الزامات یک مدل کسب و کار را تعریف می کنند. در مدل های باز نوآوری که برای غلبه بر محدودیت های سیستم های بسته طراحی شده اند موفقیت تنها شامل اجرای موفق ایده در زمینه کسب و کار اصلی یک شرکت نمی گردد، بلکه اجرای موفقیت آمیز آن ایده در خارج از محیط سازمان را نیز شامل می شود.

افزایش پیچیدگی، ظهور فناوری های جدید، در دسترس بودن متخصصان شایسته در خارج از صنعت بیمه و افزایش فشار برای کاهش زمان و هزینه باعث توسعه مفهوم نوآوری باز در بنگاههای خدماتی گردیده است. امروزه موسسات مالی چند ملیتی با مهار منابع خارجی نوآوری به وسیله دستیابی به داده ها، فناوری ها و پروژه های تحقیق و توسعه شروع به درك پتانسیل کامل نوآوری باز کرده اند . تحقیقات پیشین انجام گرفته در زمینه نوآوری بر این باور بودند که فعالیت های نوآورانه در قابلیت های فناورانه موجود در خارج از مرزهای یک شرکت نفوذ می کند، اما چسبرو  معتقد است که جریان های خروجی عموما به سمت اکتشاف فناوری های نوین یا بهره برداری از فناوری های نوظهور می رود. وینتر انتخاب بین فعالیت های نوآورانه، اکتشافی و قابل بهره برداری را به طور مستقیم با اهداف قابل یادگیری و برنامه ریزی استراتژیک سازمان در ارتباط می داند و نوآوری باز را به عنوان روشی برای بهره برداری  از قابلیت ها و منابع شرکت و به طور گسترده کشف فرصت ها از طریق کانال های مختلف می داند.

نوآوری باز به منظور کاهش بیش از حد ظرفیت، کاهش هزینه ها ، رشد دارایی های مکمل و کاهش خطرات از طریق معاملات برون سپاری ساده با انعقاد قرارداد با سازمان های خدماتی آغاز می گردد. در حال حاضر حالت های استراتژیک نوآوری باز به صورت استاندارد در واحدهای تحقیق و توسعه صنعت بیمه به کار می رود.

تعبیر هنکل  از باز بودن ایده ای است که قبل از این در سازمان ها مخفی بوده است، او این مفهوم را به شرح زیر بیان می نماید:

شکل 1 –  انواع  نوآوری باز (     Marjanovic, Fry & Chataway, 2012)

دو بعد درگیر در پذیرش نوآوری باز توسط سازمان ها شامل موارد ذیل است :

• اندازه سازمان:  تعدادی از محققان بر این باورند که درجه بازبودن نوآوری در شرکت های بزرگ متداول تر می باشد زیرا آن ها منابع بزرگتر و ظرفیت های کامل تری دارند که خود باعث تسهیل جستجو برای شرکاء و برقراری موافقت نامه های همکاری به منظور بهره برداری از منافع مشترك می باشتد. از جهت دیگر تعدادی از محققان بر این باورند که نوآوری باز از طریق ایجاد مزایای منحصر به فرد برای شرکت های کوچک متداول می باشد زیرا به دلیل کمبود منابع داخلی، شرکت های کوچک مجبور می باشند محیط خویش را برای توسعه فعالیت های نوآورانه باز کنند.
• بخش مورد نظر:  از طرفی به نظر می رسد که درجه باز بودن نوآوری در بخش هایی که دارای فناوری های پیشرفته باشند اهمیت زیادی دارد، زیرا در این بخش ها فرصت های فن آوری زیادی وجود دارد و شرکت ها اغلب نیازمند جستجوی گسترده تر و عمیق تر برای دسترسی دوباره به منابع بحرانی و حیاتی و ایجاد خطوط متعدد تحقیقاتی به صورت همزمان در محیط خارجی می باشند. بنابراین نوآوری باز در این بخش ها حایز اهمیت بیشتری می باشد زیرا دستیابی و اطلاع از دانش خارجی حیاتی است و داشتن نگاه صرفا داخلی، جریمه هایی مانند از دست دادن بازار برای این صنایع را در پی دارد .

از طرفی با تشدید فعالیت های تحقیق و توسعه و افزایش اندازه، ظرفیت شرکت ها برای جذب دانش خارجی بیشتر می گردد و از جهت دیگرشرکت های کوچک نیازمند دانش خارجی با تحقیق و توسعه کمتر هستند و این امر باعث کاهش اندازه و شدت تحقیق و توسعه  و در نهایت ایجاد تعارض می شود.

در شکل گیری نوآوری باز در صنعت بیمه،  بهره گیری از نتايج نوآوری داخلی در خارج از صنعت اهمیت بیشتری نسبت به ساير عوامل دارد و بعد از آن استفاده از ايده های خارجی و ايجاد شبکه های تحقیق و توسعه مديريت شده به عنوان رکن مهم در تعريف پارادايم نوآوری باز از اهمیت بسزايی برخوردار است. همچنین صنعت بیمه بايد ظرفیت های خود را برای دريافت دانش خارجی در جهت شکل گیری نوآوری باز کامل و صحیح بکار گیرند.

صنعت بیمه ایران در زمینه نوآوری باز  به عنوان یکی از مهمترین مقولات دانش نوین مدیریتی می بایست در این مسیر گام برداشته و با استفاده از کلیه ظرفیت های موجود در تحقق اهداف تبیین شده براساس سند 1404 و تحقق اهداف آن از این ابزارها استفاده نماید.