وضعیت کارگزاری های بیمه در ده سال گذشته بررسی شد/تعداد کارگزاری های حقیقی وحقوقی به تفکیک استان ها

به گزارش ریسک نیوز به نقل از بیمه داری نوین، بازارهای بیمه اغلب ممکن است برای مشتری عادی (شخص یا کسب و کار) پیچیده و دشوار باشد. محصولات بیمه بسیار دقیق و خاص هستند و انجام مقایسۀ کامل بین محصولات مشابه از بیمه‌های مختلف ساده نیست. واسطه‌گران بیمه متخصصان مجاز صنعت هستند که ممکن است به عنوان بخشی از شرکت کارگزاری یا به عنوان فروشنده مستقل کار کنند. آنها توسط شرکت‌های بیمه استخدام نمی‌شوند؛ اما از طریق بیمه‌نامه‌های فروخته‌شده کمیسیون دریافت می‌کنند. کارگزاران برای ایجاد ارتباط مشتریان با بیمه‌ها با نمایندگان بیمه و تجمیع‌کنندگان آنلاین رقابت می‌کنند؛ اما بر خلاف آنان، کارگزاران بیشتر به عنوان نمایندة بیمه‌گذار عمل می‌کنند و نه شرکت بیمه‌گر.

کارگزاران برای مشتریان خود، بیمه‌گران و اقتصاد و جامعه به طور گسترده‌ای ارزش ایجاد می‌کنند:

• برای بیمه‌گذاران: کارگزاران خرید بیمه مناسب را از طرف مشتری خود (بیمه‌گذار) تسهیل می‌کنند و پشتیبانی را در طول چرخة عمر بیمه ارائه می‌دهند. این شامل ارائة مشاوره ریسک عمومی و خدمات دفاع از ادعای خسارت است.

• برای بیمه‌گران: کارگزاران از بیمه‌ها برای توزیع کارآمد و مؤثر محصولات حمایت می‌کنند. بیمه‌ها از کارگزاران برای به حداقل رساندن هزینه‌های توزیع و چینش محصول خود، دسترسی به طیف وسیعی از مشتریان و حمایت از نوآوری در محصول استفاده می‌کنند.

• برای اقتصاد: تسهیل فروش بیمه توسط کارگزار منجر به انتخاب و رقابت بیشتر در بازار بیمه و خرید مناسب‌تر بیمه (مثلاً کاهش پوشش کمتر یا بیش از حد) می‌شود که نتایج کارآمدتری در بازار را به وجود می‌آورد.

• برای دولت و جامعه کارگزاران: کارگزاران از جامعه حمایت می‌کنند تا آنها را در مقابل خطرات محافظت کنند و جایگاه مخاطرات را بین مشتری، بیمه‌گر و دولت مدیریت کنند. در صورت نبود راه‌حل‌های ارائه‌شده توسط کارگزاران، جبران حوادث مدت زمان طولانی‌تری طول می‌کشد و هزینه‌های بیشتری را متحمل دولت و اقتصاد می‌کند.

کانال‌های توزیع و بازیگران اصلی در بازار

بیمه‌گران محصولات بیمه‌ای را از طریق خطوط مختلف بیمه‌نامه با نام‌های تجاری مختلف و از طریق چندین کانال بیمه برای مشتریان ارائه می‌کنند (شکل 1).

این کانال‌های توزیع عبارت‌اند از:

• فروش مستقیم به مشتریان
• از طریق واسطة بیمه‌گر مانند نمایندگی یا توزیع‌کننده
• از طریق یک کارگزار بیمه و
• ارجاع به بیمه‌گر از سایر شرکت‌ها از جمله وب سایت‌های مقایسة محصول

در بازاری که محصولات به طور مستقیم فروخته می‌شوند، مشتریان باید مستقیماً با بیمه‌ها برای تعیین پوشش مذاكره كنند. مشتری باید سطح خطر و نیازهای پوشش خود را ارزیابی کند و فقط به کالاهایی که بیمه‌گر از طریق کانال مستقیم آنها را ارائه می‌دهد محدود خواهد شد.

در بازاری که بیمه‌ها محصولات خود را از طریق نمایندگان (نمایندگان برند) توزیع می‌کنند، مشتری مستقیماً با نماینده کار می‌کند تا پوشش را متناسب با نیازهای خود خریداری کند. این امر ممکن است فرصت بیشتری برای سفارشی‌سازی محصولات فراهم کند، هر چند مشتری به هر بیمه‌گری مراجعه می‌کند باید با یک نماینده درگیر شود. هنگامی که بیمه‌ها محصولات خود را از طریق نمایندگی توزیع می‌کنند، آنها معمولاً این کار را با الگوی «مشاوره عمومی» انجام می‌دهند که در آن، اطلاعات ارائه‌شده توسط نماینده شرایط خاص و نیازهای مشتری را در نظر نمی‌گیرد.

در بازاری که بیمه‌گران محصولات خود را از طریق کارگزاران توزیع می‌کنند، مشتری با کارگزار ارتباط برقرار می‌کند و کارگزار برای تعیین پوشش با بیمه‌گر مذاکره می‌کند. کارگزار به طیف وسیعی از پیشنهادات بیمه‌ها دسترسی دارد و ممکن است از یک سیستم تجمیع برای مقایسه محصول مورد نیاز مشتری استفاده کند که در آن بیمه‌نامه و قیمت بیمه‌شده برای مشتری آنها مناسب است. کارگزاران بیمه با چندین شرکت بیمه به منظور مذاکره مؤثر در مورد قیمت‌ها و خرید پوشش برای مشتریان خود قرارداد دارند.

کارگزاران همچنین به مشتریان خدمات شخصی و بررسی مداوم بیمه‌نامه و پشتیبانی ادعاهای خسارت را ارائه می‌دهند. یک تمایز اساسی این است که کارگزاران به جای نمایندگی بیمه‌گر به عنوان نمایندة مشتریان خود در بازار کار می‌کنند.

کانال‌های مختلف فروش در دسترس یک بیمه‌گر و نقش مشتری و واسطه در این روند در شکل 1 نشان داده شده است. جهت‌های موجود در این شکل به جای جهت جریان مالی، جریان اطلاعات را نشان می‌دهد. به طور کلی، مشتری هزینة بیمة خود را از طریق کارگزار پرداخت می‌کند و کارگزار مبلغی را که به طور قانونی از طرف بیمه‌گر وصول کرده است، تحویل می‌دهد و کمیسیون را حفظ می‌کند. در برخی موارد، هزینه کارگزار نیز ممکن است مستقیماً از طرف مشتری پرداخت شود.

وضعیت کارگزاری‌ها در کشور

در سال‌های اخیر با افزایش اطلاعات مردم در زمینة اهمیت بیمه، به ویژه بیمه عمر، منجر شده است تا صنعت بیمه رونق قابل توجهی بگیرد. با این حال شرکت‌های بیمه بیشتر به دنبال جذب نماینده هستند و تمایل کمتری در همکاری با کارگزاران نشان می‌دهند. در حال حاضر در حدود 1100 کارگزار رسمی بیمه در سطح کشور فعال هستند که 880 کارگزاری حقیقی و در حدود 230 کارگزاری حقوقی هستند. در بین کارگزاری‌ها 5 کارگزار بر خط و 2 کارگزار بیمه اتکایی نیز فعالیت دارند (شکل 2).

آمارهای وضعیت کارگزاری‌ها نشان می‌دهد که در مجموع در سال‌های گذشته 1457 کارگزاری فعالیت خود را آغاز کرده‌اند؛ اما بخش قابل توجهی از کارگزاری‌ها به فعالیت خود ادامه نداده‌اند. این موضوع در کارگزاری‌های حقیقی بیشتر به چشم می‌خورد که تعداد قابل توجهی از کارگزاری‌ها در وضعیت تودیع، تعلیق یا لغو فعالیت قرار دارند. با این حال، نسبت کارگزاری‌های غیر فعال در هر دو گروه بسیار نزدیک است (25 درصد) (شکل 3).

وضعیت کارگزاری‌های 10 سال گذشته

طی 10 سال گذشته تعداد کارگزاری‌های صنعت بیمه رشد چشمگیری داشته است. در سال 1390 تنها در حدود 200 کارگزاری در سطح کشور فعالیت داشتند. این تعداد در سال 96 به حدود 550 کارگزاری رسید و از سال 97 تا 99 تعداد کارگزاری‌ها با رشدی بسیار چشمگیر به دو برابر افزایش یافت. در سال‌های 97 و 98 کارگزاری‌های حقیقی بیشترین رشد را نشان دادند (شکل 4).

طی 10 سال گذشته وضعیت کارگزاری‌ها نیز روندی بسیار مثبت داشته است. در سال 1390 43 درصد از کل کارگزاری‌های سطح کشور غیر فعال بوده‌اند؛ اما این نسبت در سال 99 به 25 درصد کاهش یافت. به عبارت دیگر در سال 1390 حدوداً به ازای هر شش کارگزاری که فعالیت خود را آغاز می‌کردند چهار کارگزاری تعلیق یا تودیع پروانه شده یا لغو فعالیت می‌شدند؛ اما در سال 99 به ازای هر سه کارگزاری که آغاز به فعالیت می‌کردند، تنها یک کارگزاری غیر فعال می‌شد (شکل 5). این امر نشان‌دهندة بهتر شدن شرایط فعالیت کارگزاری‌ها در سطح کشور است.

وضعیت استانی کارگزاری‌ها

ارزیابی وضعیت استانی کارگزاری‌ها نشان می‌دهد که استان تهران با مجموع 431 کارگزاری در حدود 40 درصد از کل کارگزاری‌های فعال در سطح کشور را در اختیار دارد. در حدود 300 کارگزاری فعال در این استان حقیقی و مابقی حقوقی هستند. استان خراسان رضوی نیز با 144 کارگزاری فعال در حدود 14 درصد از کارگزاری‌های کشور را در خود جای داده است. بررسی نسبت کارگزاری‌های حقیقی به حقوقی در استان‌های مختلف نشان می‌دهد که در استان تهران بیشترین تعداد کارگزاری حقوقی فعالیت داشته و در استان خراسان رضوی، یزد و البرز نیز تعداد قابل توجهی از کارگزاری‌ها حقوقی هستند. این در حالی است که عمده کارگزاری‌ها در سایر استان‌ها حقیقی هستند. در استان تهران همچنین سه کارگزاری برخط مستقر هستند و هر دو کارگزاری بیمه اتکایی نیز در این استان مستقر هستند (شکل 6).

تفکیک وضعیت کارگزاری‌ها نیز نشان می‌دهد که در استان‌های بزرگ بین 70 تا 80 درصد از کارگزاری‌ها فعال هستند. در استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان به ترتیب 71، 75 و 85 درصد از کارگزاری‌ها فعال هستند. در استان سمنان نیز تنها یک کارگزاری لغو فعالیت شده و در حدود 90 درصد از کارگزاری‌ها فعال هستند. در استان خراسان جنوبی نیز هر 7 کارگزاری فعال هستند (100 درصد). این در حالی است که در برخی استان‌ها همچون آذربایجان غربی، کردستان، مرکزی، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد بین 40 تا 70 درصد از کارگزاری‌ها غیر فعال هستند (شکل 7).

اهمیت کارگزاری‌ها

همان‌طور که در ابتدا ذکر شد، کارگزاری‌ها نقشی کلیدی در رقابت در صنعت بیمه ایفا می‌کنند. به واسطة امکان مقایسه‌ای که کارگزاری‌ها برای مشتریان ایجاد می‌کنند و همچنین مشاوره‌های تخصصی، این امکان وجود دارد تا مشتری بهتر بتواند از بین محصولات مختلف، محصول مورد نظر خود را انتخاب کند. این در حالی است که نمایندگان بیمه که به صورت انفرادی تنها برای یک بیمه فعالیت می‌کنند، امکان مقایسه را به مشتریان نداده و با تبلیغ به دنبال جذب مشتریان هستند.

توسعة شبکة کارگزاران به ویژه کارگزارانی که می‌توانند نماینده بیمه‌گذاران باشند و نه بیمه‌گران، منجر خواهد شد تا صنعت بیمه رقابت و سلامت بیشتری داشته و محصولات برای مشتریان مقرون به صرفه‌تر شوند.