میکائیل زین‌الدین : استارت بازارها در نیمه دوم سال افزایشی بود. در حالی که اکثریت بازار‌های دارایی در شش ماه نخست سال نمایشی کاهشی از خود به اجرا درآوردند، نوسانات آنها در نخستین ماه نیمه دوم سال افزایشی بود. رکورد رشد ماهانه در مهر سال‌جاری در اختیار ربع‌سکه طلا با 5‌درصد افزایش قیمت بود. سپس گرم طلا 18عیار با 4.69‌درصد رشد جایگاه دوم را از آن خود کرد و پس از آن نیز سکه و نیم‌سکه طلا طرح جدید با رشد قیمت حدودا یکسان 3 درصدی مشترکا در پله سوم ایستادند. ریسک‌های سیاسی ناشی از درگیری‌های نظامی در منطقه را می‌توان مهم‌ترین عامل رشد قیمت بازار‌ها در ماهی که گذشت دانست.

این در حالی است که به عقیده کارشناسان به‌طور کلی در نیمه دوم سال استعداد رشد قیمت در بازارها وجود دارد در نتیجه درصورت همراه شدن ریسک‌های سیاسی احتمال مشاهده نیمسالی متفاوت از شش ماه نخست سال وجود دارد. گفتنی است که شاخص بازدهی 7 ماهه خانواده سکه و گرم طلا در مهر ماه نیز منفی ثبت شد تا رالی بازار‌ها همچنان به نفع سرمایه‌گذاران بانکی با حدود 14‌درصد سود 7 ماهه باشد.

 طلا سرانجام سبز شد

روند بازار سکه و طلا در مهر ماه سال‌جاری افزایشی بود. ربع‌سکه در بازه 30 روز گذشته از رقم 9 میلیون و 900‌هزار تومان به رقم 10 میلیون و 400‌هزار تومان رسید و حدود 5‌درصد رشد کرد. قیمت هر گرم طلا 18عیار نیز در ماه نخست پاییز 109‌هزار تومان افزایش یافت و 4.69‌درصد رشد را ثبت کرد.

همچنین فعالیت ماهانه دو برادر بزرگ‌تر خانواده سکه نیز در بازار مهر افزایشی بود. مناقشات نظامی از دیرباز مسبب نوسانات بازار طلا بوده است. چرا که در زمان رشد ریسک‌های سیاسی و مطرح شدن احتمالات گسترش درگیری‌ها، افراد با خارج کردن دارایی‌های خود از بورس و دیگر بازار‌های ریسکی، اقدام به خرید طلا به عنوان یک دارایی امن با نقدشوندگی بالا می‌کنند. در ماهی که گذشت نیز برخلاف روند 7 ماهه منفی خانواده طلا، به‌دلیل تشدید تنش‌های نظامی در نوار غزه، نرخ طلای جهانی دچار نوسانات افزایشی شد و به تبعیت از آن قیمت‌ها در بازار سکه و طلای داخل نیز رشد کرد. اینها همه در حالی است که بازدهی 7ماهه این بازار همچنان منفی است. نیم‌سکه در معاملات 7 ماه نخست 1402 بیشترین افت قیمت را ثبت کرده است. هر قطعه از این سکه طلایی در بازار سال‌جاری با انتقال از کانال 18 میلیون تومانی به کانال 15 میلیون تومانی حدود 17.87‌درصد رشد منفی را تجربه کرده است. سکه طلا طرح جدید و ربع‌سکه نیز به ترتیب با 7 و 8‌درصد افت قیمت تا انتهای مهر ماه روندی منفی را ثبت کردند.

حال باید دید روند انتظارات تورمی و ریسک‌های سیاسی به چه شکل خواهد بود و آیا بازار سکه و طلا در ماه‌های پیش رو می‌تواند بازدهی خود را سر به سر کند یا خیر؟

 ماه نوسانات بی‌ثمر دلار

نرخ دلار آزاد در مهر ماه به‌واسطه ریسک‌های سیاسی مطرح شده نوسانات چشمگیری را تجربه کرد. در حالی که از 17 تیر ماه قیمت شاخص ارزی در معاملات غیر‌رسمی بازار تهران از رقم 50‌هزار تومان فراتر نرفته بود، نرخ این ارز در هفته سوم مهر دچار نوسانات افزایشی قابل‌توجهی شد و به کانال قیمت 53‌هزار تومانی رسید.  این رشد قیمت با فروکش کردن انتظارات تورمی جبران شد و قیمت این ارز در روز‌های ابتدایی هفته چهارم مهر به نیمه نخست کانال 50 بازگشت. در روز‌های اخیر نیز نرخ ارز مذکور روند مشابه دیگری را طی کرد البته این‌بار سقف روند افزایشی رقم 51‌هزار و 300 تومان بود که این رشد قیمت مجددا تثبیت نشد. در نهایت قیمت دلار مهر با حدود 1.87‌درصد رشد نسبت به آخرین نرخ شهریور در رقم 50‌هزار و 100 تومان ثبت شد. کارشناسان دست پر بازارساز را عامل مهمی در کنترل نوسانات بازار در ماه‌های اخیر می‌دانند.

 از بازارهای جهانی چه خبر؟

طی یک ماه گذشته، قیمت بیت‌کوین تحت‌تاثیر اخبار تایید ETF شرکت بلک‌‌‌راک با اقبال خوبی از سوی خریداران مواجه بود. این موضوع توانست قیمت این ارز دیجیتال را طی یک ماه گذشته 12‌درصد افزایش دهد. البته این مسیر صعودی به‌دلیل آغاز دوباره درگیری‌‌‌ها در نوار غزه برای مدتی با اختلال روبه‌رو شد. اما پس از آن دوباره در مسیر صعودی قرار گرفت که به موجب آن کل بازار رمزارزها سبز‌پوش شد. طی این مدت رمزارزهای بزرگ بازار و فورک‌‌‌های بیت‌کوین رشدی حدودا 20 درصدی را تجربه کردند. طلای جهانی هم در این مدت بیکار نبوده است. در اوایل ماه قیمت طلا به‌دلیل کاهش نااطمینانی‌ها در بازار در یک روند نزولی قرار داشت به‌طوری که از ابتدای ماه تا پیش از آغاز جنگ افتی 5.4 درصدی داشت.

با آغاز جنگ، قیمت این فلز ارزشمند به یکباره با استقبال شدیدی از سوی خریداران مواجه بود که قیمت آن را به شدت افزایش داد. طلای جهانی در آخرین روز معاملاتی خود در مهر ماه با قیمت 1981‌هزار دلاری به کار خود پایان داد.  علاوه بر مساله جنگ، افزایش نرخ اوراق بدهی دولت آمریکا و رکوردزنی آن موجب شد که سوخت اضافی برای صعود طلا فراهم شود. طلا درصورتی که بتواند در نواحی کنونی خود را تثبیت کند می‌تواند تا دو‌هزار و 100 دلار نیز رشد داشته باشد. فعلا اخبار مثبت نیز برای بیت‌کوین مسیر را هموار کرده‌‌‌اند. در صورتی که قیمت این رمزارز بتواند خود را در 30‌هزار دلار تثبیت کند، پس از آن می‌تواند به سمت 335 و 37‌هزار دلار هم حرکت کند.

 برنده رالی بازار‌ها

بررسی نمودار شاخص بازدهی بازارها در 7 ماه نخست سال گویای آن است که سپرده‌گذاران بانکی بیشترین سود ممکن را از آن خود کرده‌اند. در حالی که بازار طلا و ارز در 7 ماه نخست سال منفی یا با سود‌های ناچیز بوده‌اند، سرمایه‌گذاران سپرده‌های بانکی با در نظر گرفتن نرخ 24 درصد سالانه، حدود 14 درصد سود کسب کرده‌اند. تداوم روند حال حاضر سبب می‌شود تا افراد بیشتری به سپرده‌های بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت روی آورده و در نتیجه تقاضا در بازار‌های ارز و طلا کاهش یابد. در مجموع می‌توان گفت که در 7 ماه نخست سال سپرده‌های بانکی برنده رالی بازار‌ها بوده‌اند. حال باید دید که با توجه به تغییر روند بازار‌ها  در مهر‌ماه آیا در ادامه سال نیز بانک‌ها یکه‌تاز رقابت خواهند بود یا خیر؟

 قیمت اسکناس آمریکایی که در معاملات روز‌های پایانی هفته گذشته در رقم 51 هزار و 150 تومان به فعالیت خود پایان بخشیده بود در بازار روز شنبه در بازه قیمتی 50 هزار و 250 تا 50 هزار و 450 تومان به فروش رسید. تحلیلگران بر این باورند که با وجود افت سطح انتظارات تورمی و به تبعیت آن افت سطح تقاضا، عدم تمایل بانک مرکزی نسبت به حضور دلار در کانال‌های بالاتر نیز از جمله علل تمایل اسکناس آمریکایی به کانال‌های 49 و 50 هزار تومانی است. بررسی‌های آماری نیز گویای آن است که از ابتدای سال جاری تاکنون به غیر از 2 ماه نخست سال، میانگین نرخ دلار آزاد در بازه قیمتی 49 تا 50 هزار و 500 تومان بوده است. که بهبود درآمد‌های ارزی کشور در این بازه و همچنین آزادسازی منابع بلوکه شده در کشور‌های خارجی، دست بازار‌ساز را جهت تداوم بخشی به این ثبات بازگذاشته است.

افت یک روزه بازار ارز

دیروز شنبه 29 مهر روند نرخ شاخص‌های ارزی در معاملات غیر رسمی بازار تهران کاهشی بود. هر برگ اسکناس دلار آزاد که در ظهر روز پنج‌شنبه 27 مهر در رقم 51 هزار و 150 تومان به فروش رفته بود، در بازار صبح روز گذشته فعالیت خود را در حوالی رقم 50 هزار و 800تومان آغاز کرد. در ساعات میانی دیروز افت نرخ دلار شدت بیشتری به خود گرفت. بازه قیمتی 50 هزار و 250 تا 50 هزار و 450تومان را می‌توان به عنوان محل نوسان نرخ ارز مذکور در ظهر روز گذشته دانست و در نهایت هر برگ از این اسکناس آمریکایی با 850 تومان کاهش قیمت نسبت به نرخ روز پنج‌شنبه در رقم 50هزار و 300تومان به ثبت رسید. گفتنی است که همزمان با افت نرخ دلار، قیمت دیگر ارز‌ها نیز در بازار روز گذشته کاهش یافت. یورو 880تومان ارزان شد و در رقم 53 هزار و 300 تومان به فروش رسید. پوند نیز با افت قیمت چشمگیر حدود هزار تومانی خود در رقم 61 هزار و 160 تومان معامله شد.

تابلو‌های قرمز در بازار فلز زرد

افت قیمت دلار در معاملات بازار سکه و طلای روز گذشته نیز منعکس شد. بر اساس فرمول محاسبه نرخ سکه طلا در بازار تهران مشاهده می‌شود که بهای جهانی اونس طلا و نرخ دلار در بازار آزاد 2 عامل مهم در تشکیل نرخ سکه است. روز گذشته نیز برخلاف رشد قیمت طلای جهانی، افت نرخ سکه سبب ریزش قیمت سکه شد. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در واپسین معاملات بازار روز گذشته با حدود 350 هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روز پیشین به رقم 28 میلیون و 600هزار تومان رسید. گفتنی است که حباب این کالای سرمایه‌ای نیز در بازار روز گذشته در حوالی کانال 5 میلیون تومانی محاسبه شد.

سقف قیمت این ارز در هفته گذشته رقم 51‌هزار و 300 تومان در بازار روز چهارشنبه بود که با فرا رسیدن بازار روز پنج‌شنبه این نرخ دچار تعدیل شد و در نهایت هر برگ از این اسکناس آمریکایی در واپسین معاملات روز 27 مهر ماه با حدود 150 تومان افت نسبت به نرخ روز پیشین در رقم 51‌هزار و 150 تومان به فعالیت هفتگی خود پایان بخشید. به عقیده عده‌ای از کارشناسان با توجه به تداوم یافتن تنش‌ها در نوار غزه و به تبع آن افزایش سطح انتظارات تورمی در میان افراد جامعه، کانال قیمتی 51‌هزار تومانی را می‌توان محل جدید نوسان نرخ شاخص ارزی دانست. البته این در صورتی است که نهاد بازارساز با اتکا به ذخایر ارزی خود اقدام به کنترل بازار نکرده و با عملیات ارزپاشی نرخ ارز را پایین نیاورد.

در بازار روز‌های پایانی هفته گذشته روند قیمت سکه طلا نیز کاهشی بود. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در بازار عصر روز پنج‌شنبه 330‌هزار تومان نسبت به نرخ روز پیشین افت کرد و در رقم 28 میلیون و 950‌هزار تومان به فروش رسید.

هفته رفت و برگشت دلار

با شروع درگیری‌های نظامی در نوار غزه، قیمت دلار آزاد در هفته سوم مهر ماه دچار نوسانات چشمگیری شد. در راستای نوسانات ذکر شده هر برگ دلار آزاد در حوالی روز‌های 17 و 18 مهر ماه به سطوح قیمتی کانال 53‌هزار تومانی رسید. اما با گذشت زمان و اتمام هفته سوم مهر، شاخص ارزی دچار افت قیمت شد. روند کاهشی جدید دلار به بازار هفته پایانی مهر نیز سرایت کرد. هر برگ از این اسکناس آمریکایی در نخستین معاملات هفته گذشته فعالیت خود را در رقم 51‌هزار و 300 تومان آغاز کرد. روند کاهشی جدید دلار نرخ این ارز را در روز‌های میانی هفته‌ای که گذشت به کانال 50‌هزار تومانی و بازه قیمتی 50‌هزار و 200 تا 50‌هزار و 500 تومان بازگرداند. اما پس از انتشار اخبار هولناک در رابطه با موج جدید حمله‌های نظامی به نوار غزه و همچنین واکنش رسمی مقامات کشور، نمودار قیمت دلار مجددا تغییر فاز داد و افزایشی شد. در روز چهارشنبه 26 مهر دلار در سطح قیمتی روز ابتدایی هفته یعنی رقم 51‌هزار و 300تومان معامله شد. در روز پنج‌شنبه نیز قیمت دلار با تعدیل نرخ 150 تومانی در رقم 51‌هزار و 150 تومان به فعالیت خود پایان داد. حال باید دید با توجه به اتمام فعالیت هفتگی دلار در کانال 51‌هزار تومانی، بازارساز تغییر بازه نوسان دلار را خواهد پذیرفت یا مجددا با تقویت بخش عرضه نرخ را کاهش می‌دهد.

اما در بازار روز گذشته این رشد قیمت شدت بیشتری به خود گرفت به‌صورتی که در واپسین معاملات نقدی روز گذشته هر برگ از این اسکناس آمریکایی با حدود هزار و 70 تومان رشد نسبت به نرخ روز پیشین به رقم 51 هزار و 300 تومان رسید. رشد قیمت سکه نیز در بازار روز گذشته چشمگیر بود. هر قطعه سکه طلای طرح جدید دیروز حدود 800 هزار تومان گران‌تر از روز پیشین به فروش رسید. تحلیلگران اخبار ناگوار حمله سه‌شنبه شب به نوار غزه را از جمله موارد افزایش‌دهنده ریسک‌های نظامی دانسته و ضمن بررسی احتمالات پاسخگویی به این حمله معتقدند که بازار در واکنش به اخبار منفی رشد کرده است.

علت واکنش بازار‌ها به اخبار نظامی

به‌صورت کلی با ایجاد یا تشدید درگیری نظامی در هر نقطه از جهان (با توجه به حجم تنش‌ها) بازار‌های محلی یا جهانی واکنش نشان می‌دهند. احتمال وقوع جنگ عمدتا سبب ریزش بازار‌های پر ریسک و همچنین رونق دارایی‌های امن با نقدشوندگی بالا می‌شود. دلیل این امر نیز مستقیما به شرایط جنگی بازمی‌گردد. ریسک آسیب‌های ناشی از درگیری نظامی برای کارخانه‌ها و صنایع سبب ریزش ارزش سهام آنها در بازار سرمایه می‌شود. در مقابل سرمایه‌گذاران نیز دارایی‌های خود را به سمت بازار فلزات گران‌بها برده تا از امنیت و حفظ ارزش آنها اطمینان حاصل کنند. در یک مثال خرد‌تر در زمان شکل‌گیری تنش نظامی میان دو کشور، افرادی که به‌واسطه این درگیری‌ها ناچار به ترک محل زندگی خود هستند با تبدیل دارایی‌های خود به طلا یا ارز دیگر کشور‌ها سبب افزایش تقاضا در این بازار‌ها می‌شوند.

سیگنال‌های منفی در زمینه مناقشات نظامی نیز به همین شکل اما در ابعاد کوچک‌تر بازار را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. بازار تهران روز گذشته در واکنش به اخبار هولناک حمله به نوار غزه دچار نوسانات قیمتی شد. هر برگ اسکناس آمریکایی در واپسین معاملات نقدی روز سه‌شنبه در رقم 50 هزار و 230 تومان به فعالیت خود پایان بخشیده بود که در عصر روز گذشته با حدود هزار و 70تومان رشد نسبت به این رقم به سطح قیمتی 51 هزار و 300 تومان رسید. یورو و پوند نیز در بازار روز گذشته دچار رشد قیمت شدند. هر برگ اسکناس یورو با حدود 780 تومان افزایش نسبت به نرخ روز سه‌شنبه به رقم 54هزار و 216 تومان رسید. پوند نیز در بازار روز گذشته با 920 تومان رشد در رقم 62 هزار و 550 تومان معامله شد.

 روز گذشته نیز دلار در کانال ذکر شده نوسان کاهشی جدیدی را ثبت کرد و با 220 تومان افت قیمت نسبت به نرخ پیشین به رقم 50هزار و 230 تومان رسید. اما مشاهدات به‌عمل آمده از روند معاملات فردایی گویای آن است که اسکناس آمریکایی در بازار عصر روز گذشته رشد کرده و مجددا به پله‌های انتهایی کانال 50 نزدیک شده است. به ‌نظر می‌رسد تحولات جدید مناقشات نظامی منطقه را می‌توان به عنوان عامل این رشد قیمت دانست. روز گذشته مقامات رسمی کشور در واکنش خود به تداوم تنش‌های نظامی در فلسطین اشغالی، اعلام موضع کرده و از گسترش یافتن جنگ در صورت عدم توقف تنش‌ها سخن گفتند. در نتیجه به‌نظر می‌رسد با اظهارات جدید مقامات مسوول مجددا ریسک‌های سیاسی-نظامی افزایش یافته و نرخ ارز نیز به آن واکنش نشان داده است.

دلار فردایی رشد کرد

دیروز سه‌شنبه 25 مهر ماه نرخ اسکناس دلار در بازار تهران 2 روند متفاوت را پشت سر گذاشت. نرخ نقدی این ارز که در معاملات پایانی روز دوشنبه در رقم 50 هزار و 450 تومان ثبت شده بود در بازار دیروز کاهش قیمت دیگری را تجربه کرد. در صورتی که هر کانال قیمتی را به 10 پله یکسان تقسیم کنیم عمده نوسان دلار در معاملات نقدی روز سه‌شنبه روی پله‌های سوم و چهارم کانال 50 صورت گرفت و در نهایت با  220 تومان کاهش نسبت به نرخ روز سه‌شنبه در رقم 50 هزار و 230 تومان ثبت شد. اما بازار فردایی با اتکا به اظهارنظر‌های جدید در رابطه با مناقشات نظامی در فلسطین اشغالی، روند مثبتی را تجربه کرد. قیمت دلار فردایی در عصر روز گذشته با فاصله گرفتن از نرخ نقدی در بازه قیمتی 50 هزار و 600 تا 50 هزار و 800تومان ثبت شد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، روز گذشته در تازه‌ترین اظهارنظر خود در رابطه با درگیری‌ها در نوار غزه گفت: «اگر فرصت از دست برود گشایش جبهه‌های جدید علیه رژیم صهیونیستی اجتناب ناپذیر است.» او همچنین در ادامه سخنان خود اعلام کرد: «همه گزینه‌ها و سناریو‌ها در مقابل حزب‌الله قرار دارد؛ در نتیجه هرگونه اقدام پیش‌دستانه در ساعات پیش‌رو متصور است.» به عقیده کارشناسان، سیگنال‌های وزیر امور خارجه ریسک‌های نظامی را افزایش داده و درنتیجه احتمال تغییر روند نرخ ارز در روز‌های پیش‌رو وجود دارد.

در بازار روز گذشته نرخ سکه طلا نیز افزایشی اما با نوسانات اندک ثبت شد. هر قطعه سکه طلا ضرب امامی در واپسین معاملات نقدی روز گذشته با حدود 80 هزار تومان رشد نسبت به نرخ روز پیشین به رقم 28 میلیون و 480 هزار تومان رسید.

 تحلیلگران بر این باورند که تداوم روند کاهشی اسکناس آمریکایی ناشی از وضعیت مطلوب ذخایر ارزی کشور و همچنین کمرنگ شدن انتظارات تورمی فعالان بازار است. قیمت هر برگ دلار آزاد در واپسین معاملات نقدی روز گذشته با حدود ۴۵۰ تومان کاهش نسبت به نرخ روز پیشین به رقم ۵۰ هزار و ۸۵۰ تومان رسید. قیمت هر قطعه سکه طلا نیز در بازار روز گذشته حدود ۱۷۰ هزار تومان افت کرد. نکته قالب توجه این است که در ماه‌های تابستان سال جاری نرخ این ارز از مرز قیمت ۵۰ هزار تومانی عبور نکرده و در کانال‌های ۴۸ و ۴۹ هزار تومانی به ثبات نسبی رسیده بود، حال در صورت بازگشت قیمت دلار به کانال‌های ذکر شده می‌توان گفت که بانک مرکزی تمرکز زیادی بر سیاست تثبیت اقتصادی گذاشته است.

 تغییر کانال شاخص ارزی

دیروز یکشنبه 23 مهر ماه روند نرخ شاخص ارزی در معاملات غیررسمی بازار ارز تهران کاهشی بود. در حالی که نرخ این ارز در بازار روز شنبه با نوسان مثبت 150 تومانی به رقم 51هزار و 300 تومان رسیده بود، با شروع بازار در صبح روز گذشته فعالیت خود را در مرز دو کانال 50 و 51 هزار تومانی آغاز کرد. با عبور بازار از ساعات میانی خود نرخ این ارز کاهش قیمت دیگری را تجربه کرد و وارد کانال پایین‌تر شد. در واپسین معاملات نقدی روز گذشته قیمت هر برگ اسکناس دلار آزاد با حدود 450تومان افت نسبت به نرخ پایانی روز شنبه در رقم 50هزار و 850 تومان به فعالیت خود پایان بخشید. همزمان با افت قیمت دلار نرخ دیگر ارز‌ها نیز در بازار تهران به روند کاهشی خود ادامه دادند. قیمت یورو و پوند در بازار روز گذشته به ترتیب 120 و 250 تومان افت کرد. هر برگ اسکناس یورو در واپسین معاملات نقدی روز گذشته در رقم 53 هزار و 430 تومان به فروش رسید. پوند انگلستان نیز دیروز در سطح قیمتی 61 هزار و 620 تومانی معامله شد. کارشناسان ارزی بر این باورند که عبور موفقیت‌آمیز بازار ارز از نوسان هفته گذشته خبر از وضعیت مناسب ذخایر ارزی کشور می‌دهد. چرا که در ماه‌های پیشین و در زمان حضور نرخ دلار آزاد زیر مرز 50 هزار تومانی پیش‌بینی می‌شد با انتشار نخستین سیگنال‌های نگران‌کننده تعادل نرخ ارز به هم بخورد. در هفته گذشته نیز با انتشار اخبار مناقشات نظامی در منطقه، بازار از حالت تعادلی خود خارج شد، اما اکنون مشاهده می‌شود که نرخ‌ها به آهستگی در حال بازگشت به کریدور سابق خود‌ هستند. در نتیجه عدم کشش نرخ‌ها نسبت به افزایش قیمت را می‌توان در دست پر بازارساز جست‌وجو کرد.