چشم‌انداز رشد رشته‌های بیمه‌ای و فرصت‌های توسعه بازار بیمه ایران (بخش اول)

در چشم انداز سه ساله در محتمل ترين سناريو پيش بيني مي شود:
رشد بيمه هاي خودرو محدود باشد. بيمه بدنه به دلايل تورمي همچنان رشد بيشتري از ثالث خواهد داشت.

بيمه درمان با وجود رشد تعداد بيمه شدگان احتمالا رشد كمتري از صنعت داشته باشد.

بيمه زندگي همچنان رشدي بهتر از بقيه صنعت خواهد داشت. اين رشد مي تواند با بهبود جذابيت محصولات بيمه اي افزايش يابد.

بيمه نامه هاي مرتبط به صنايع بزرگ تنها رشد تورمي خواهند داشت و انتظار رشد واقعي در اين بيمه نامه ها نمي رود.

بيمه نامه هاي مرتبط با صنعت ساختمان رشد كمتري از سال هاي گذشته خواهند داشت.

نوآوري در مدل هاي كسب وكار مي تواند موتور رشد بيشتر براي بيمه گران پيشرو باشد.

مستعدترين محصولات براي اين نوآوري ها عبارتند از: بيمه درمان انفرادي، بيمه هاي زندگي، بيمه حوادث، بيمه بدنه از جمله بيمه هاي مبتني بر مصرف، بيمه هاي پارامتريك، بيمه منازل مسكوني، بيمه هاي مصرف كننده (بيمه نهفته)

رشد واقعي ناچيز حق بيمه در پنج سال گذشته

از ابتداي دهه هشتاد، تا ميانه دهه ٩٠ ، پيش از آنكه موج سنگين ركود و تورم شروع شود صنعت بيمه در ايران رشد سالانه واقعي (پس از كسر تورم) 8-7 درصدي را تجربه مي كرد كه رشد جذابي بود. اما در پنج سال گذشته اوضاع متفاوت بوده است.

متوسط نرخ رشد سالانه حق بيمه به قيمت هاي جاري از ١٣٩٥ تا ١٤00، 33 درصد و متوسط نرخ تورم سالانه در همين دوره 31 درصد بوده است. به عبارت ديگر در پنج سال گذشته رشد واقعي بيمه سالانه تنها ١ تا ٢ درصد بوده است.

رشد متفاوت در رشته هاي بيمه اي و تغيير تركيب پورتفو

كاهش سهم ثالث و درمان و افزايش سهم زندگي، بيمه هاي اموال و بدنه مهم ترين دگرگوني پورتفو در پنج سال گذشته بوده است.

چنانچه خواهيم ديد دليل عمده تغيير سهم رشته ها، تفاوت افزايش قيمت ها در بخش هاي مختلف بوده است (تورم كمتر در خدمات درماني و ديه در مقابل تورم بيشتر در دارايي هاي فيزيكي). داستان بيمه زندگي البته متفاوت است.

بیمه های اشخاص

رشد متوسط بيمه هاي اشخاص در پنج سال گذشته

با توجه به جمعيت جوان و تحصيلكرده كشور، و علاقه اين گروه از جامعه به حفاظت از سرمايه انساني خود، انتظار مي رفت كه بيمه هاي اشخاص از دهه ١٣٩٠ به بعد موتور رشد صنعت بيمه در ايران باشند. اما اين انتظار چقدر برآورده شده است؟ چرا در پنج سال گذشته بيمه زندگي رشدي بيشتر از متوسط صنعت داشت و چرا بيمه درمان رشدي كمتر از متوسط صنعت را تجربه كرد؟ و در نهايت اينكه آينده اين بيمه ها چه خواهد بود؟

فشار معيشت: مانع اصلي توسعه بيمه هاي اشخاص

در سال 1400 سهم شاغلان از جمعیت بالای 20 سال کشور، 40 درصد بوده است. پايين بودن تعداد شاغلان موجب پايين بودن سطح رفاه شده و تقاضا براي كالاها و خدمات از جمله بيمه را كاهش مي دهد. ضمن اينكه در شرايط دشوار معيشتي (حداقل حقوق ماهانه كمي بيش از ١٠٠ دلار) بيمه هاي اشخاص فرصت توسعه زيادي ندارند.

رشد خوب تعداد بيمه شدگان و رشد كم حق بيمه در بيمه درمان

متوسط نرخ رشد سالانه تعداد بيمه شدگان درمان در پنج سال گذشته 10 درصد بوده است. نرخ رشد ١٠ درصدي تعداد بيمه شدگان درمان در پنج سال گذشته خوب و مناسب است، پس چرا حق بيمه درمان رشد كمتري از متوسط صنعت داشته است؟

به طور خلاصه جواب در سركوب قيمتي است: دولت همه تورم را به مصرف كننده خدمات درماني منتقل نكرده است، بيمه گر هم همه تورم خدمات درماني را به مشتري منتقل نكرده است. مشتري بيمه درمان به قيمت حساس است و به طور كلي اگر نتوان حق بيمه كافي و متناسب از بيمه شده دريافت كرد، رشد تعداد بيمه شدگان براي بيمه گران جذاب نخواهد بود.

شكاف توسعه اي محرك اصلي رشد در بيمه هاي زندگي

متوسط نرخ رشد سالانه تعداد بيمه نامه بيمه زندگي در ٥ سال گذشته 8 درصد بوده است. سرانه بيمه زندگي در ايران ( 8-7 دلار با نرخ دلار آزاد) با سرانه اين بيمه ها در جهان (382دلار) فاصله زيادي دارد.

سرانه بيمه زندگي در ايران در سال ١٤00، رقم 215 هزار تومان است.

آيا بيمه هاي زندگي در ايران رشد خود را ادامه خواهند داد؟

از پيشرانه هاي رشد بیمه های زندگی میتوان به جمعيت جوان كشور، توسعه طبقه متوسط (افراد با سرمايه انساني بالاتر)، نياز اين گروه به پوشش ريسك هاي زندگي، پايين بودن ضريب نفوذ و حق بيمه، سرانه بيمه هاي زندگي در ايران، تمركز شركت هاي بيمه و نمايندگان بر بيمه هاي زندگي و تأسيس شركت ها و نمايندگان تخصصي اشاره کرد.

تحريم ها، پايين بودن نسبت مشاركت اقتصادي و تورم كه باعث فقير شدن جامعه شده، و آسايش خاطر را به كالايي لوكس تبديل مي كند. جذاب نبودن محصول پس اندازي (مزيت نداشتن شركت هاي بيمه در سرمايه گذاري، سود مشاركت در منافع كم در شرايط تورمي، نبودن ماليات بر عايدي سرمايه در بورس در ايران) نیز موانع رشد بوده که میتوان به آن اشاره کرد.

در مجموع به نظر مي رسد كه رشد بيمه هاي زندگي در ايران با فشار فروشندگان به بازار ادامه خواهد داشت.

چشم انداز سه ساله رشد بيمه هاي اشخاص

بيمه درمان: جامعه علاقمند به تهيه پوشش بيمه اي است و هنوز بخش مهمي از جامعه از پوشش بيمه هاي درمان تكميلي خوردار نيستند. مشكل توسعه اين بيمه ها اين است كه بسياري از افراد يا تمكن خريد بيمه تكميلي گران را ندارند، يا به خاطر قرار نداشتن در يك استخر بزرگ ريسك، بيمه گران نمي توانند بدون غلبه بر مشكل كژگزيني آن ها را بيمه كنند.

با توجه به اينكه در چشم انداز سه ساله محتمل ترين سناريو ادامه يا بدتر شدن وضعيت معيشتي فعلي است، رشد بيمه درمان محدود خواهد بود. اما بيمه گران پيشرو مي توانند با نوآوري در مدل هاي كسب وكار به مساله عدم تقارن اطلاعات غلبه كنند و رشد بيشتري به دست بياورند.

بيمه زندگي: پيش بيني مي شود كه در سه سال آينده با فشار فروشندگان به بازار، اين بيمه ها همچنان رشدي بيشتر از رشد صنعت داشته باشند. مساله اصلي بيمه هاي زندگي پس اندازي اين است كه جذابيت اين بيمه ها در مقايسه با ديگر گزينه هاي سرمايه گذاري زياد نيست. بيمه گراني كه روي جذابيت محصول كار كنند امكان دستيابي به رشد بيشتر را خواهند داشت.

بيمه حوادث: به طور كلي انتظار نمي رود كه بيمه حوادث موتور رشد در صنعت بيمه باشد. اما اين بيمه به عنوان يك بازار گوشه اي مي تواند براي بيمه گراني كه دنبال نوآوري در مدل كسب وكار هستند (بخصوص بيمه هاي خرد) محرك رشد باشد.

ادامه دارد…

صادق نوابی؛ مشاور کسب و کار بیمه