معامله‌‌گران به استقبال کاهش بیشتر «ین» رفتند

ثبات نرخ بهره باعث می‌‌شود تا سرمایه‌‌گذاران خارجی اوراق قرضه بانک مرکزی ژاپن را بفروشند و ین تضعیف شود. ین ضعیف‌‌تر از طریق بالابردن هزینه کالاهای وارداتی مانند انرژی، به خانوارها و کسب و کارهای ژاپنی فشار وارد می‌‌کند. ژاپن برای اولین‌بار از سال‌2015 تورمی بالاتر از تورم دو درصدی هدف‌‌گذاری‌شده را تجربه می‌‌کند. از سوی دیگر مقامات ژاپنی معتقدند نرخ بهره فعلی برای بخش واقعی اقتصاد این کشور مناسب است و می‌‌تواند از ورود به رکود جلوگیری کند. اقتصاد ژاپن که معمولا در حال دست و پنجه نرم کردن با رکود است با این نگرانی روبه‌رو است که افزایش نرخ بهره موجب ورود دوباره آن به وضعیت رکودی شود. افزایش نرخ بهره می‌‌تواند هزینه استقراض برای مصرف‌‌کنندگان، شرکت‌ها و دولت‌ها را افزایش دهد و به اقتصاد جهانی که پیش از این از سوی قیمت بالای انرژی و تنگنای زنجیره تامین تحت فشار است، فشار مضاعفی وارد کند. از سوی دیگر، نزدیک شدن انتخابات ژاپن باعث شده که رئیس‌جمهور این کشور به سوخت یارانه اختصاص دهد.

 انتظارات ریزش ین

درحالی‌که در ماه گذشته ادامه سیاست حفظ نرخ بهره پایین موجب شده تا ین به پایین‌‌ترین سطح ارزش خود در برابر دلار در 24 سال اخیر برسد، تحولات بازارهای مالی حاکی از آن است که معامله گران در بازارهای آتی انتظار دارند ین شاهد کاهش بیشتری باشد. روز 15 ژوئن بازده اوراق قرضه دولتی 10ساله ژاپن بزرگ‌ترین ریزش خود از سال2013 را تجربه کرد. این ریزش به این خاطر اتفاق افتاد که بازدهی اوراق ده‌ساله ژاپنی نسبت به رقبای خارجی کاهشی قابل توجه را تجربه کرده و اظهارات مقامات ژاپنی مبنی بر حفظ سطح فعلی نرخ بهره، صاحبان این اوراق را متقاعد کرده است تا سرمایه خود را از این دارایی خارج کنند. این به آن معناست که در صورت عدم افزایش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی ژاپن، ین بار دیگر شاهد کاهش خواهد بود. با این حال محافل مالی توکیو بازارهای مالی این کشور را پرریسک‌‌تر از آن می‌‌دانند که این انتظارات نشان‌دهنده واقعیتی باشد که در آینده محقق خواهد شد.

در واقع معامله‌‌گران دست به شرط‌بندی زده‌‌اند. عدم موفقیت آنها وابسته به این نکته است که بانک مرکزی ژاپن که برای کنترل ارزش ین تحت فشار است، مانند دیگر بانک‌‌‌‌های مرکزی بزرگ جهان نرخ بهره سیاستی خود را افزایش خواهد داد. درصورتی‌که این اتفاق رخ دهد، بسیاری از سرمایه‌‌گذارانی که در بازار آتی وارد موقعیت شورت شده‌‌اند، متضرر خواهند شد. منظور از شورت کردن حالتی است که در آن سرمایه‌‌گذار پیش‌‌بینی می‌‌کند قیمت یک دارایی یا ارز کاهش خواهد یافت، پس متعهد می‌‌شود در زمان حال مبلغ مشخصی از آن دارایی را با قیمت امروز بفروشد و در آینده‌‌ای مشخص همان میزان دارایی را با قیمتی روز بازخرید کند. اختلاف قیمت فعلی و آتی قیمت آن دارایی سود یا ضرر معامله‌‌گر را نشان می‌‌دهد.

 مخاطرات افزایش بهره

ژاپن میزبان میلیون‌‌ها سرمایه‌‌گذار است که اموال خود را در اوراق‌‌های قرضه در سراسر جهان سرمایه‌‌گذاری می‌‌کنند. از همین رو، افزایش نرخ بهره در این کشور به سرعت در بازارهای مالی سراسر جهان بازتاب پیدا کند. با افزایش نرخ بهره در ژاپن سرمایه‌‌گذاران ژاپنی و غیرژاپنی تمایل پیدا می‌‌کنند تا دارایی‌‌های مالی خود را در اقصی نقاط جهان بفروشند و وارد بازارهای مالی ژاپن شوند. این اتفاق می‌‌تواند از سوددهی شرکت‌های آمریکایی تا نرخ بهره در کشورهای اروپایی را تحت تاثیر قرار دهد و اثرات پیش‌‌بینی‌نشده‌‌ای در بازارهای جهانی برجای بگذارد. با این حال کارشناسان بر این باورند که حتی باوجود افزایش نرخ بهره در ژاپن باز هم نرخ بهره در این کشور از سایر نقاط جهان پایین‌‌تر خواهد ماند.

از سوی دیگر این افزایش نرخ بهره می‌‌تواند نشانه‌‌ای از پدیده‌‌ای به مراتب مهم‌تر باشد: اینکه دوره نرخ‌‌های بهره بسیار پایین در سراسر جهان به پایان راه خود رسیده است. در حال حاضر ژاپن آخرین اقتصاد بزرگ‌‌ جهان است که نرخ بهره بسیار پایینی دارد؛ نرخی که رئیس بانک مرکزی آن تاکید دارد حفظ آن برای تقویت اقتصاد درگیر رکود ژاپن مورد نیاز است. با این حال حفظ این سطح از نرخ بهره باعث شد تا در هفته منتهی به 17ژوئن، سرمایه‌‌گذاران خارجی رکورد خروج سرمایه از بازار اوراق قرضه ژاپن از سال2001 را بشکنند. برخی معامله‌‌گران و سرمایه‌‌گذاران همین اتفاقات را نشانه این می‌‌دانند که به زودی مقامات بانک مرکزی ژاپن از موضع خود کوتاه می‌‌آیند و نرخ بهره را افزایش خواهند داد.

  رکورد 24 ساله ین

در ابتدای ماه جاری میلادی، ارزش ین ژاپن به پایین‌‌ترین سطح خود از آخرین بحران ارزی آسیا در اکتبر 1998 رسید و نرخ برابری دلار به ین در سطح 135 ایستاد. این در حالی است که 5 ماه قبل و در آغاز سال جاری میلادی این نرخ در سطح 115 قرار داشت که از کاهش ارزش 16درصدی ارزش ین در برابر دلار حکایت دارد. ین سومین ارز پرمعامله در جهان است و سرعت کاهش اخیر ارزش آن، سریع‌‌ترین تغییر از سال2013 به حساب می‌‌آید. سیاست‌‌های پولی متضاد بانک مرکزی ژاپن و فدرال رزرو مهم‌ترین دلیل این کاهش قابل توجه است. این کاهش سریع در ارزش ین به دنبال سیاست‌‌های پولی متضاد بانک مرکزی ژاپن و فدرال‌رزرو به وقوع پیوسته است.

افزایش قابل توجه 75/ 0 درصدی نرخ بهره سیاستی از سوی فدرال رزرو باعث شده تا دلار نسبت به ارزهای مهم جهان تقویت شود. بانک‌های مرکزی بزرگ جهان در واکنش به این اقدام فدرال‌رزرو اقدام به افزایش نرخ بهره سیاستی خود کردند. با این حال این قاعده یک استثنا داشت و آن هم بانک مرکزی ژاپن بود. بانک مرکزی ژاپن از اتخاد سیاست انقباضی مشابه خودداری کرده است و همچنان بر اجرای سیاست انبساطی اصرار دارد. مقامات ژاپنی در اظهارات اخیر خود نیز بر حفظ این سیاست تاکید کرده‌‌اند؛ چراکه افزایش نرخ بهره بر نرخ رشد تاثیر منفی می‌‌گذارد. همین مساله موجب شده است تا واگرایی نرخ بهره میان بانک مرکزی ژاپن و فدرال رزرو تاثیر خود را بر ین بگذارد و موجب تضعیف آن شود.

 انگیزه‌های سیاسی افزایش نرخ بهره

در سایه حفظ نرخ بهره در سطح فعلی، قیمت مواد غذایی و انرژی در حال افزایش است و با نزدیک شدن به انتخابات، نخست وزیر این کشور را مجبور کرده است تا یارانه بیشتری به سوخت پرداخت کند. از سوی دیگر کاهش اصرار رئیس بانک مرکزی ژاپن بر این نکته که «کاهش ارزش ین برای اقتصاد ژاپن مفید است» نشانه‌‌ای از کوتاه آمدن این کشور از مواضع قبلی خود به‌شمار می‌‌رود. برخی کارشناسان بر این باورند با کاهش دوباره ین و رسیدن نرخ برابری دلار به ین به سطح 140، ‌‌سیاست پولی ژاپن دستخوش تحولات اساسی خواهد شد.