تعاملات صنعت بیمه و نفت کشور

چشم‌انداز آینده اقتصاد جهان، نشانگر افزایش قابل توجه تقاضای انرژی می‌باشد. ایران نیز به عنوان دومین تولید‌کننده نفت در مجموعه کشورهای اوپک بالطبع نقش مهمی در تامین تقاضای جهانی نفت در سال‌های آتی بر عهده دارد که این امر سرمایه‌گذاری‌های کلانی را در این حوزه می‌طلبد.

از سوی دیگر علی‌رغم رشد صادرات محصولات غیرنفتی در دهه گذشته، نفت هنوز عمده‌ترین منبع درآمد ارزی کشور می‌باشد و حدود 80 درصد از درآمدهای ارزی ایران و 54 درصد از درآمدهای بودجه عمومی کشور طی 20 سال گذشته از طریق درآمدهای حاصل از صادرات نفت تامین شده است که همین امر، موضوع نفت را به یک موضوع اساسی و حیاتی برای کشور عزیزمان بدل نموده است.

با توجه به افزایش تقاضای جهانی نفت و گاز از یک سو و اهمیت نفت در اقتصاد ایران از سوی دیگر، لازم است در تنظیم سیاست‌های داخلی، اولویتی ویژه به توسعه سرمایه‌گذاری در بخش نفت و انرژی داده شود.

البته توسعه صنعتی همواره در برنامه‌های توسعه‌ای کشور مورد توجه بوده است و همان‌طور که شاهد آن هستیم علی‌رغم محدودیت سرمایه‌گذاری‌ها، محدودیت‌های حاکم بر فضای کسب و کار کشور در عرصه بین‌الملل و کاهش ذخایر برخی از میدان‌های نفتی کشورمان، توسعه صنایع نفت به خصوص در حوزه استخراج و تولید و همچنین صنایع مرتبط با آن در سال‌های اخیر بوده و سرمایه‌گذاری‌های کلانی در گسترش صنایع و تاسیسات حوزه‌های زیربنایی انرژی انجام شده است، به طوری که در چند سال اخیر 66 میلیارد دلار در راستای احداث و راه‌اندازی پالایشگاه‌های کشور سرمایه‌گذاری صورت گرفته است.

وضعیت کنونی تعاملات صنایع نفت و انرژی و بیمه

مطالعه آمارها و بررسی دانش توسعه‌یافته در حوزه بیمه در صنایع نفت و انرژی دنیا- به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین بخش‌های صنعتی- این صنعت را به عنوان حوزه‌ای که تعریف و کاربردهای پیشرفته‌ای از بیمه را مطرح می‌کند، نشان می‌دهد. این در حالی است که ارقام و داده‌های عملکرد صنعت بیمه در حوزه نفت و انرژی در کشور، حاکی از عدم تناسب سهم صنایع نفت و انرژی از صنعت بیمه کشور با نقش این بخش در اقتصاد کشور می‌باشد.

به طوری که، مجموع حق بیمه‌های تولیدی در سال 1387 در بخش نفت و انرژی، عددی حدود 1076 میلیارد ریال بوده است که سهمی کمتر از 65/2 درصد از پرتفوی صنعت بیمه را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که سهمی که صنایع نفت و انرژی از اقتصاد کشورمان داشته است، عددی به مراتب بالاتر از این اعداد می‌باشد که این امر نشانگر عدم بهره‌گیری کافی صنایع نفت و انرژی از پوشش‌های بیمه‌ای داخلی می‌باشد.

علل عدم رشد متناسب دو صنعت و ضرورت توسعه تعاملات

شاید بتوان یکی از مهم‌ترین علل بروز این مساله را از یک سو توان فنی و ظرفیت‌های پذیرش غیرمتناسب صنعت بیمه در حوزه نفت و انرژی و از سوی دیگر عدم اشراف کامل تصمیم‌گیرندگان فعال در حوزه نفت و انرژی به دانش و تخصص شرکت‌های بیمه داخلی دانست. از سوی دیگر محدودیت‌های حاکم بر فضای کسب و کار کشور در سطح جهانی، از جمله معضلات پیش روی صنایع نفت و انرژی کشور می‌باشد.

تحولات عظیم در سرمایه‌گذاری‌های بخش انرژی و افق محدودیت‌های موجود، حضور فعال‌تر صنعت بیمه داخلی و گسترش فعالیت آن در حوزه نفت و انرژی را می‌طلبد که طبیعتا این امر نیازمند ارتقای سطح همکاری‌ هر دو صنعت می‌باشد.

با توجه به شرایط اقتصادی-سیاسی حاکم بر بازار ایران تعامل بیشتر این دو بخش، تنها یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی انکارناپذیر است که بر عهده مدیران و تصمیم‌گیرندگان دو صنعت می‌باشد. بنابراین ایجاد بستری مناسب در راستای تقویت هم‌افزایی همکاری‌های مشترک، باید محور همه فعالیت‌ها و اصل و بنیان همکاری فی‌مابین دو صنعت قرار گیرد.

تحقق چنین بستری، مستلزم همدلی و همیاری مدیران دو بخش بوده و با شناختی که از توانمندی‌ها و درایت مدیران هر دو صنعت داریم به طور قطع این هدف دست‌یافتنی خواهد بود. واقعیت این است که ظرفیت‌های بالقوه زیادی برای ایجاد و گسترش فضای همکاری دو صنعت وجود دارد. ظرفیتی که منجر به بهره‌وری و استفاده بهینه از همه امکانات و پتانسیل‌های داخلی خواهد شد. برای استفاده مطلوب از این توان بالقوه، لازم است که دو صنعت با یکدیگر تعامل مناسبی را رقم زده و به شیوه یک بازی برد-برد، برای یکدیگر ظرفیت‌سازی نمایند.

ارتقای سطح مراودات دو صنعت، هم افزایش بهره‌وری صنعت بیمه کشور را به دنبال خواهد داشت و هم زمینه مناسبی را جهت بهره‌گیری از پتانسیل‌های داخلی برای صنعت نفت و انرژی را فراهم خواهد نمود که دستیابی به این مهم، قطعا تقویت منافع ملی را در پی خواهد داشت.

اما برای رسیدن به این مهم و تضمین موفقیت در ارتقای سطح همکاری‌های فی‌مابین، تدوین نقشه راه گسترش و توسعه روابط بین دو صنعت، گامی ضروری محسوب می‌گردد. مساله‌ای که می‌بایست از منظرهای مختلف مورد توجه قرار گرفته و مدیران و کارشناسان بخش‌های مختلف هر دو صنعت، علی‌الخصوص شرکت‌های بیمه‌ای که در حوزه نفت و گاز پیشگام هستند، موظفند به این مهم به‌عنوان یک ماموریت جدید توجه نمایند. بالطبع سهم و نقش نخبگان نفتی نیز در این میان قابل توجه و دارای اهمیت ویژه می‌باشد؛ به‌طوری که با توجه و اعتماد به ظرفیت‌های داخلی شرکت‌های بیمه، آنها را در برداشتن نخستین گام‌ها و ورود به عرصه رقابتی بیمه در این حوزه یاری رسانند.

راهکار‌های توسعه تعاملات فی مابین وافزایش ظرفیت و کارایی بازار بیمه‌های انرژی در کشور

1.تقویت توان تخصصی صنعت بیمه در حوزه بیمه‌های انرژی.

2.توجه نهادهای مسئول به انجام برنامه‌ریزی هدفمند جهت حذف موانع قانونی و ایجاد بسترهای مناسب جهت افزایش ظرفیت داخلی در پذیرش بیمه‌های انرژی جهت بهره‌برداری از پتانسیل‌های این حوزه

3. افزایش سرمایه‌گذاری و جذب منابع بیشتر برای تقویت توان مالی شرکت‌های بیمه داخلی در افزایش ظرفیت داخلی پذیرش بیمه‌های انرژی

4. انتقال دانش فنی ارزیابی ریسک، تفکیک ریسک و تهیه گزارش‌های فنی شناسایی، ارزیابی وتعیین نرخ و حق بیمه طرح‌های این صنعت از حوزه بیمه به حوزه نفت و ارتقای سطح آن

5. تشکیل یک شرکت بیمه اتکایی ملی جهت فعالیت در حوزه بیمه‌های انرژی

اما از آنجایی که تجربه نشان می‌دهد بهترین ایده‌‌ها و تفکرات تا هنگامی که سازمان و سازکارهای مشخص و مدون اجرایی تعریف شده نداشته باشند، به عمل نمی‌رسند. در این محال سعی می‌شود ضمن تاکید بر عملیاتی نمودن نقطه نظرات ارائه شده پیشین، پیشنهاداتی جهت طراحی سازمان و سازوکارهای لازم جهت ساماندهی ارتباطات متقابل دو صنعت و گسترش تعاملات دو جانبه ارائه گردد.

سازوکارهای لازم جهت ساماندهی ارتباطات متقابل دو صنعت و گسترش تعاملات دوجانبه

1 – ایجاد پارادایم علمی بیمه- نفت و انرژی از طریق

1.1. طراحی یک گرایش یا واحد درسی جهت تدریس تخصصی بیمه در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی در دانشگاه‌ها

1.2.تربیت کارشناسان متخصص میان‌رشته‌ای در دو حوزه بیمه- نفت و انرژی

1.3. حمایت علمی سازماندهی شده هر دو صنعت از پروژه‌های تحقیقاتی، تالیف کتاب و مقاله در حوزه‌های مورد نیاز

2. تجمیع کلیه فعالیت‌های مرتبط با تعیین و تبیین استراتژی‌ها، سیاست‌ها و برنامه‌های عملیاتی بیمه‌ای وزارت نفت و کلیه شرکت‌های تابعه و نظارت بر انجام صحیح و یکپارچه فعالیت‌های بیمه‌ای مورد نیاز این سازمان‌ها در قالب یک واحد سازمانی تخصصی بیمه- انرژی در ساختار سازمانی وزارت نفت یا شرکت‌های تابعه

3. تشکیل کارگروه‌های مشترک بیمه و نفت با هدف تنظیم روابط متقابل دو صنعت در زمینه‌هایی نظیر اصلاح قوانین، مقررات و آیین‌نامه‌های مقتضی تعاملات فی مابین

4. طراحی همایش‌ها و نشست‌های تخصصی به صورت منظم و از پیش تعیین شده جهت افزایش سطح شناخت دو صنعت نسبت به نیازها و ظرفیت‌های یکدیگر

5. طراحی سازو کارهای مناسب در صنعت نفت در راستای نظام مند نمودن فرآیند بهره‌گیری از توان شرکت‌های بیمه داخلی در صدور بیمه نامه‌های بزرگ پروژه‌های نفت و انرژی

6. طراحی ساز و کارهای مناسب جهت سطح‌بندی پروژه‌های نفتی از حیث پیچیدگی‌های فنی، میزان ریسک و گستردگی به منظور اعطای آنها به شرکت‌های بیمه داخلی براساس توان فنی و ظرفیت پذیرش شرکت‌ها با هدف بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی

7. ارائه خدمات مشاوره‌ مدیریت ریسک در صنعت بیمه کشور بسان یک خدمت در کنار فروش بیمه نامه به صنایع نفت و انرژی در راستای افزایش کیفیت بیمه‌نامه‌های صادره صنعت نفت کشور از طریق بهره‌گیری از توان تخصصی مشاوران بیمه‌ای صنعت بیمه کشور در حوزه برون سپاری بیمه‌نامه‌های پروژه‌های بزرگ نفت و انرژی کشور

در نهایت، معتقدم در صورتی که مسوولان مربوطه در دو صنعت اهتمام خود را در ارتقای جایگاه صنعت بیمه در صنعت نفت و انرژی کشور به کار گیرند، در کوتاه‌مدت شاهد ارتقای نقش این بخش در این حوزه و ایجاد زمینه لازم در صیانت از سرمایه‌های ملی خواهیم بود.

از طرفی با توجه به ورود شرکت‌های بیمه خصوصی، افزایش اقبال عمومی در به‌کارگیری خدمات داخلی و افزایش دانش فنی متخصصین داخلی این حوزه در سال‌های اخیر، می‌توان اظهار امیدواری نمود که نقش صنعت بیمه داخلی علی‌الخصوص بخش خصوصی، در حوزه‌های نفت و انرژی پررنگ‌تر گردد.